06-Jul-2012

LTS: Báo USA Today (https://www.usatoday.com/tech/science/space/story/2012-07-05/Higgs-boson-explanation-particle-physics/56045722/1) hôm nay cho biết, các nhà vật lý phá vỡ khái niệm về hạt Higgs boson (có người gọi “hạt Thượng Đế” để thu hút sự chú ý) vào ngày lễ Độc lập của Hoa Kỳ, July 4, 2012. Đó là vi hạt Higgs được làm ra được từ một phòng thí nghiệm vật lý CERN ở Châu Âu. Tìm ra được hạt này “sẽ hoàn tất sự hiểu biết làm sao mà các hạt vi nguyên tử có được trọng lượng.” Hai nhóm vật lý gia quốc tế tại viện nghiên cứu nguyên tử Châu Âu CERN ở Geneva trình bày kết quả khám phá này vào Thứ Tư (July 4,2012). Các dữ kiện cho thấy rằng “hạt Higgs boson" này hiện hữu trong thí nghiệm máy-dập-nguyên-tử tại CERN. Đây là một bản tin vô cùng quan trọng cho việc tìm hiểu vật chất trong vũ trụ. Thiết nghĩ ta cũng nên bắt đầu tìm hiểu sơ về mặt khoa học của việc khám phá vĩ đại này. (SH)

---

Nếu ai đó hỏi bạn để giải thích hạt Higgs boson - hạt thần sầu khó nắm bắt - làm thế nào để bạn trả lời?

Chúng tôi tranh thủ được sự giúp đỡ của Tiến sĩ Karl Kruszelnicki từ Đại học Sydney để hướng dẫn chúng ta thông hiểu khám phá khoa học quan trọng này.

Bản thông báo vào tối thứ Tư, xác nhận sự tồn tại của hạt Higgs, là một tin rất lớn. Để giúp hiểu tại sao, chúng tôi sẽ cắt nghĩa bằng 10 đoạn.

Chúng ta bắt đầu với một bài học căn bản. Hơi khô khan nhưng sau đó sẽ hay hơn. Thiệt đó, hay mà. Ví dụ, bạn có biết rằng danh ca Lady Gaga có thể giúp chúng ta lên sao Hỏa trong 20 phút?

..

Đừng  chăm chú vào những từ chuyên môn như hạt và vật lý - chúng chỉ là những từ bạn có thể tìm kiếm trên Wikipedia.

1. Trước tiên, ta trở lại giờ khoa học một tí thôi. Chúng tôi biết rằng tất cả mọi thứ được tạo bằng phân tử. Các phân tử là do nguyên tử kết thành. Nguyên tử có nhiều hạt nhỏ hơn nguyên tử (vi hạt). Trong mục đích nói về hạt Higgs, chúng ta chỉ tập trung vào ba loại vi hạt: electron (điện tử), quark trên và quark dưới. Đừng lo. Sắp tới dễ hiểu hơn.

2. Higgs Boson  là một loại hạt, cũng được gọi là hạt thần sầu (xem đoạn 7). Các từ ngữ được hoán đổi cho nhau. Các nhà vật lý xác nhận các hạt Higgs hiện hữu vào đêm thứ tư tại Large Hadron Collider (xem điểm 8).

3. Đây là lý do tại sao hạt Higgs boson lại là vấn đề quan tâm. Tiến sĩ Karl tuyên bố: "Bạn làm bằng những hạt không có kích thước, và không có khối lượng (được phân cách bằng chân không) Nhưng bằng cách nào đó bạn hiện hữu." Đúng thế. Vì vậy, làm thế nào mà một người có đầy các hạt không có kích thước hoặc khối lượng, lại kết hợp thành 86kg (thí dụ) ?

4. Higgs boson là các hạt trong một cái gọi là “trường” Higgs. Trường Higgs tạo ra khối lượng (nên nhớ, 86kg của một người). Vật chất bỗng nhiên hiện hữu trong vòng một phần mười nghìn của một phần triệu của một giây sau cái nổ Big Bang. Vụ nổ Big Bang được nói nhiều trong bộ phim truyền hình không hư cấu do Jim Parsons đóng.

5. Bây giờ đến phần hay hơn – danh ca Lady Gaga. Hãy tưởng tượng danh ca Lady Gaga bước ra khỏi chiếc máy bay một mình. Tại thời điểm này - nghĩ về cô như không có khối lượng. Nhưng khi cô di chuyển qua sân bay (như là trường Higgs) sẽ có một đám đông qui tụ. Mọi người ùa vào cô ấy và muốn là người bạn thân nhất của cô, đông đảo xung quanh cô. Đám đông này làm cho Lady Gaga  có một khối lượng. Cô càng thu hút những con quái vật nhỏ, các cô gái ái mộ, và các nhân viên bảo vệ (tức là, các hạt Higgs boson), thì cô càng trở thành lớn hơn.

6. Boson Higgs được đặt theo tên nhà vật lý Scotland Peter Higgs. Hạt “trời đánh” là phát hiện khoa học quan trọng nhất của Scotland kể từ chuyện phịa con quái vật Loch Ness.

7. Nó được gọi là "hạt thượng đế" để nhiều người chú ý. Ban đầu, nó có nghĩa là để được gọi là "hạt trời đánh," "hạt chết tiệt," bởi vì tìm thấy nó  thật là khó giàn trời. Bạn phải đồng ý với việc đánh giá này, nó đã làm cho các nhà tư tưởng hay nhất thế giới kẹt với nó trong nhiều thập kỷ và họ chỉ VỪA mới tìm thấy nó.

8. Họ đã tìm thấy nó ở đâu? Tại Large Hadron Collider, máy phát điện khổng lồ dưới lòng đất gần biên giới Thụy Sĩ / Pháp. Máy gia tốc đập (va chạm) các hạt (hadrons) với nhau bằng tốc độ siêu nhanh, và các nhà vật lý (siêu mọt sách) nghiên cứu các kết quả. Nó đã cho chúng tôi hạt Higgs.

9. Tại sao tất cả những điều này quan trọng? Bởi vì những khám phá khoa học lớn cho chúng ta những điều hữu ích. Thuyết tương đối của Einstein cuối cùng đã cho chúng ta có GPS. Nghiên cứu cứu các hố đen của John O'Sullivan đã cho chúng ta Wi-Fi. Theo công bố hôm thứ Tư, Tiến sĩ Karl nói rằng chúng ta nên chuẩn bị khăn gói để đi Mars: Xa hơn nữa, chúng ta sẽ làm ra máy thay đổi trường Higgs để gia thêm hay bớt đi khối lượng Nếu chúng ta có thể giảm bớt khối lượng, chúng ta có thể du lịch lên sao Hỏa bằng tốc độ của ánh sáng, và chuyến đi lên sao Hỏa chỉ mất có 20 phút ". Điều đó thật là tuyệt.

10. Danh ca Lady Gaga không gom các hạt Higgs cho một mình cô, muốn xem Twilight và Hugh Jackman ở vị trí nào, xin tham khảo tuyên ngôn toàn diện của cựu biên tập viên Peter Farquhar của web news.com.au  

Chris Paine/Lý Thái lược dịch

(nguồn https://www.heraldsun.com.au/technology/sci-tech/god-damn-science-the-higgs-boson-in-10-easy-steps/story-fn5iztw3-1226418530053 July 06, 2012)

 

Mời đọc thêm:

"Hạt Chết Tiệt" của Trần Tiên Long