[Theo Tuyển Tập "1963-2013 Năm Mươi Năm Nhìn Lại" (2013), trang 94: "Tài liệu Pháp ngữ dưới đây do Tiến sĩ Vũ Ngự Chiêu phát hiện trong lúc ông nghiên cứu tại Trung Tâm Văn Khố Hải Ngoại (CAOM, Aix-en-Provence, Pháp) và được phổ biến lần đầu tiên trên Tạp chí Lên Đường (Houston, Texas) năm 1989"].
Vicariat Apostolique de Vinh Long
(Cochinchine)
Vinh Long, le
21 Aout 1944
Amiral,
Je viens
d’apprendre par un prêtre de ma Mission, envoyé à Saigon pour les
affaires du séminaire, que deux de mes frères ont été l’objet de
poursuites judiciaires à Hué. N’ayant recu de Hué depuis longtemps
aucune nouvelle, je ne sais si ce qu’on m’a rapporté corespondait à la
vérité.
Mais, en pensant a la peine immense et à la juste
indignation que vous avez du éprouvées, si ce qu’on leur imposait était
fondé, je m’empresse de vous écrire, pour vous exprimer, Amiral, ma
grande douleur en l’occurence.
S’il était
prouvé que leur activité a pu nuire aux intérêts de la France, je la
désapprouve du fond du coeur, comme évêque, comme annamite, et comme
membre d’une famille dont le père a servi la France dès sa première
venue en Annam et a exposé maintes fois sa vie pour elle dans les
expéditions memées, comme lieutenant de Nguyễn Thân, contre les rebelles
commandés par Phan Đình Phùng à Nghệ An et Hà Tịnh.
Cette déclaration n’a pas pour but, Amiral, de
sauvegarder ma situation personnelle: car ce sera avec joie que je
quitterai mon évêché si tôt qu’il sera constaté que mon humble personne
pourrait porter préjudice aux intérêts de la Religion.
Elle n’a pour objet que de vous montrer que vous
n’avez pas accordé votre bienveillante confiance à un indigne ou à un
ingrat. Amiral, je n’ai jamais tant regretté mon éloignement de Hué.
Là j’aurais pu mieux conseiller mes frères et, à, l’occasion, m’opposer
à leur desseins, si vraiment ils en ont concu de nuisibles aux intérêts
de la France .
Je puis hélas me tromper, mais je vous confesse,
Amiral, que je ne puis croire, jusqu’à preuve du contraire, qu’ils se
sont montrés si rebelles aus traditions de notre famille, qui s’était
attachée à la France dès le début, tandis que les aieux et les pères des
mandarins actuels, presque tous, combattaient contre elle, et ne
s’étaient décidés pour elle que lorsqu’il n’avait plus que profit à le
faire.
Mes frères eux-mêmes ont exposé leur
vie continuellement pour la France lors de la révolte communiste. Mon
cadet Diệm a failli tomber sous les coups de révolver d’un chinois de
Cholon envoyé à cet effet à Phan Rang où Diệm défendait énergiquement
l’entrée de l’Annam aux émissaires communistes envoyés de la
Cochinchine.
Certes, leur dévouement dans le passé n’est pas
l’excuse de leur imprudences actuelles; s’il est prouvé qu’elle est
coupable. Mais je crois ne pas faire en vain appel à votre
miséricordieuse clémence en leur faveur, qui juge du présent sans
pourtant oublier le passé. Celà en considération des services que mon
père Ngô Đình Khả a eu l’honneur de rendre à la France au péril de sa
vie, et de la longue conduite de mes frères faite d’un dévouement sans
bornes à la France , sans peur de sacrifier leur vie pour elle.
En vous exprimant de nouveau, Amiral, toute la
douleur que je ressens dans cette affaire, je vous prie d’agréer mes
hommages les plus respectueux.
NGO DINH THUC
Bản dịch lá thư:
Tòa Truyền Giáo Vĩnh Long ngày 21/8/1944
Thưa Đô Đốc,
Một linh mục từ bổn Tòa được phái đi Sài Gòn để lo
việc cho chủng viện vừa cho tôi biết rằng hai người em của tôi đang bị
truy tố tại Huế. Vì đã lâu không nhận được tin tức gì từ Huế, tôi không
biết là điều tôi vừa được báo cáo có đúng sự thực hay không.
Tuy nhiên, nghĩ đến nỗi đau đớn và sự bất nhẫn rất
đúng mà chắc là Đô Đốc đã cảm thấy – nếu sự truy tố các em tôi là có
thật, tôi vội viết thư này để bày tỏ với Đô Đốc nỗi đau đớn lớn lao của
tôi về việc này.
Nếu hoạt động của hai em tôi được chứng tỏ là có hại
cho quyền lợi nước Pháp thì – với tư cách của một Giám mục, của một
người An-nam, và với tư cách là người con của một gia đình mà thân
phụ tôi đã phục vụ nước Pháp ngay từ khi Pháp mới đến An-nam, và đã
nhiều lần đưa mạng sống cho nước Pháp trong các cuộc hành quân mà cha
tôi cầm đầu, dưới quyền Nguyễn Thân, chống lại các kẻ nổi loạn do Phan
Đình Phùng chỉ huy, tại Nghệ-an và Hà-tịnh – tôi, tự đáy lòng, không
chấp nhận [hoạt động của các em tôi].
Thưa
Đô Đốc, tôi tuyên bố như vậy không phải với mục đích bảo toàn địa vị cá
nhân của tôi: bởi vì nếu xét rằng cá nhân hèn mọn của tôi có thể phương
hại đến quyền lợi của đạo [Thiên Chúa], tôi sẽ vui vẻ rời khỏi Tòa Giám
mục nầy ngay.
Lời tuyên bố của tôi chỉ có mục đích là tỏ cho Đô
Đốc thấy rằng lòng tin tưởng trìu mến của Đô Đốc [đối với tôi] đã không
bị đặt vào một kẻ bất xứng hay vô ơn.
Thưa
Đô Đốc, tôi chưa bao giờ tiếc là đã xa Huế như thế nầy. Giá có mặt ở đấy
thì tôi đã có thể khuyên răn các em tôi tốt hơn, và khi chuyện xẩy đến
tôi đã có thể chống lại các chủ đích của các em tôi, nếu quả thật các em
tôi có nghĩ đến những dự định có thể gây hại cho quyền lợi nước Pháp.
Có thể tôi lầm, tuy nhiên, thưa Đô Đốc, tôi xin
thú thực là không tin – cho đến khi được chứng minh ngược lại –
rằng các em tôi đã phản lại truyền thống của gia đình chúng
tôi đến như thế, một gia đình đã tự mình gắn liền với nước Pháp từ lúc
ban đầu, trong khi ông cha của những quan lại bây giờ hầu hết đều chống
lại Pháp và chỉ quyết định thiên về Pháp khi thấy có lợi.
Ngay chính các em tôi đã từng liên tục đưa mạng sống
ra vì nước Pháp, trong cuộc nổi loạn của Cộng Sản. Diệm, người em kế
tôi, suýt đã phải ngã gục dưới những phát súng của một Hoa kiều Chợ Lớn
được phái đến Phan-rang với mục đích hại Diệm, Phan-rang là nơi mà Diệm
đã mãnh liệt chống giữ lối xâm nhập vào An-nam của các cán bộ Cộng Sản
từ Nam Kỳ phái đến.
Lẽ tất nhiên, sự tận tụy của các em tôi trong quá
khứ không phải là điều nêu ra để làm cớ mà biện hộ cho hoạt động bất cẩn
của họ ngày hôm nay, nếu sự bất cẩn nầy được chứng tỏ là điều đã gây nên
tội. Tuy nhiên, tôi không nghĩ là tôi đã làm chuyện vô ích khi kêu gọi
đến sự khoan hồng đầy xót thương của Đô Đốc hầu xét với hảo ý trường hợp
các em tôi. Đô Đốc không phải là người chỉ xét đến hiện tại mà lại bỏ
quên đi quá khứ. Tôi nêu ra điều nầy khi xét thấy rằng thân phụ tôi
là Ngô Đình Khả đã từng được vinh dự phục vụ nước Pháp dù sinh mạng bị
hiểm nguy, và khi xét đến quá trình lâu dài của các em tôi, một quá
trình được hình thành bằng lòng tận tụy vô bờ của các em tôi đối với
nước Pháp, mà không sợ phải hy sinh mạng sống của mình cho nước Pháp.
Thưa Đô Đốc, một lần nữa bày tỏ với Đô Đốc
tất cả niềm đau đớn của tôi trong vụ nầy, tôi xin Đô Đốc vui lòng nhận
nơi đây lời kính chào trân trọng nhất của tôi.
Ngòai việc làm tay sai cho Pháp đã được Giám
Mục Ngô Đình Thục thuật lại khá rõ trong lá thư nói trên, lịch sử
còn cho thấy rằng ông Ngô Đình Khả, thân sinh ông Diệm, đã cùng với tên
Việt-gian Nguyễn Thân đào mã và đốt xác vị anh hùng ái quốc Phan Đình
Phùng, rồi lấy tro trộn với thuốc súng mà bắn cho hả giận.