Phân Tích Các Nguồn Thông Tin Quanh Câu Chuyện Về LM Trương Bửu Diệp

Thì ra LM Trương Bửu Diệp là mật thám cho Tây giết Việt Minh

Lý Thái Xuân

http://www.sachhiem.net/LTX/LythaiTG41.php

19-Jun-2025, bổ túc ngày 3 Jul 2025

 

Lời đầu:

Báo Người Việt ở California (Ref.1) ngày 29 tháng 2, 2012 bắt đầu mở màn phong trào kêu gọi vận động tiến trình “phong chân phước” (phong thánh) cho linh mục Trương Bửu Diệp. Tờ báo viết: Theo lời Linh Mục Trịnh Tuấn Hoàng,

“Người chịu trách nhiệm loan báo, đứng tên thực hiện công việc này là Giám Mục Stephano Tri Bửu Thiên, giáo phận Cần Thơ. Ðức Cha Tri Bửu Thiên lập ra một tiểu ban để xin tuyên thánh Cha Trương Bửu Diệp, gồm có Cha Phero Trần Thế Tuyên ở Canada làm Cáo Thỉnh Viên và Cha Nguyễn Thanh Bình là cha sở của nhà thờ Tắc Sậy, nơi chôn cất Cha Diệp, làm chủ tịch ban này. Ngoài ra còn có rất nhiều thành viên khác.”

Và đây là một câu trong bài vận động của LM Trần Thế Tuyên:

“Dư luận thuận lợi, kéo dài, công khai và mạnh mẽ về đời sống thánh thiện hay gương anh hùng tử vì đạo” của cha Trương Bửu Diệp chính là một trong những yếu tố căn bản cần thiết đối với một ứng viên tuyên thánh.”

Ngày 26 tháng 11 2024, báo Vaticannews.va bài “Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp sẽ được phong chân phước” (Ref. 2) viết:

“Với việc nhìn nhận sự tử đạo, bị giết vì thù ghét đức tin vào ngày 12/03/1946 tại Tắc Sậy, cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp sẽ được tôn phong chân phước trong thời gian sẽ được ấn định.”

Vậy chúng tôi tìm hiểu Vatican ám chỉ ai thù ghét đức tin ai? Vì đây là lý do để Vatican “phong thánh” cho linh mục Diệp. Bài này sẽ đề cập các tiểu mục như sau:

- Trước khi Pháp trở lại không có thế lực nào chống đối Linh mục Trương Bửu Diệp

- Người Nhật có giết linh mục Trương Bửu Diệp không?

- Tình Hình và Các Thế Lực Địa Phương ở Bạc Liêu/ Cà Mau Trong Giai Đọan 1945-1946

- Vậy tại sao Linh mục Trương Bửu Diệp trở thành đối tượng? Ông Diệp có phải là "chết thế" cho các giáo dân không?

- Ai Thực Sự Bắt Và Giết LM Trương Bửu Diệp?

- Lý do nào các thông tin bị mâu thuẫn?

- Diễn biến các ý kiến trên trang thông tin bách khoa cho linh mục Trương Bửu Diệp

- Kết luận

Xin được bắt đầu tiểu mục đầu tiên.

A. Trước khi Pháp trở lại không có thế lực nào chống đối Linh mục Trương Bửu Diệp.

Sau khi anh hùng Nguyễn Thái Học bị thực dân Pháp bắt và chém đầu ngày 17 tháng 6 năm 1930 tại Yên Bái, cuộc khởi nghĩa của ông Nguyễn Thái Học đã bị đè bẹp. Sau đó, các lực lượng chống Pháp rời rạc mỗi người một hướng chưa có gì tập trung cho đến khi có Đảng Cộng Sản Đông Dương thành lập, lúc ấy là Việt Minh. Chưa hề có ai có điều gì với các hoạt động của Thiên Chúa Giáo La Mã.

Tóm lại, trong khoảng thời gian này, không có lực lượng nào thù ghét hoặc chông đối Linh mục Trương Bửu Diệp.

B. Người Nhật có giết linh mục Trương Bửu Diệp không?

Nhật Bản đã nắm quyền kiểm soát Việt Nam từ tháng 9 năm 1940. Tuy nhiên, Nhật Bản chỉ nắm quyền cai trị trực tiếp từ ngày 9 tháng 3 năm 1945, khi họ lật đổ chính quyền Pháp, và chấm dứt sự cai trị vào tháng 8 năm 1945 khi Nhật đầu hàng đồng minh.

LM Trương Bửu Diệp được thụ phong linh mục năm 1924. Ông về nhận nhiệm sở tại giáo xứ Tắc Sậy vào tháng 3 năm 1930. Từ đó cho đến lúc Linh mục Diệp bị giết là 16 năm (ngày 12 tháng 3 năm 1946). Trong suốt khoảng thời gian ấy, không hề nghe thấy có chuyện Nhật giết linh mục hay giáo dân thuộc Ki-tô La mã cả, hay các chức sắc tôn giáo nào cả.

Sau khi đầu hàng đồng minh, Nhật nằm dưới sự chỉ huy của quân đội Anh đến tước khí giới dưới vĩ tuyến 16. Thế thì làm sao Nhật lại có lý do nào hoặc uy thế gì để giết linh mục Trương Bửu Diệp vào tháng 3 năm 1946?

Sự kiện hai hay ba người lính Nhật nếu thực là ở lại đầu hàng ông Cao Triều Phát, thì họ cũng thuộc về phe Cách mạng rồi, họ không thể được gọi là lính Nhật nữa. Các từ ngữ “lính Nhật” dùng trong giai đoạn này là hoàn toàn không chính xác, không phản ảnh hoàn cảnh thực tế.

Tóm lại: Quân đội Nhật không giết TBD. Những người lính nhật ở lại Việt Nam và giết TBD (nếu có) thì họ cũng không còn là Quân đội Nhật.

C. Tình Hình và Thế Lực Địa Phương Ở miền Bạc Liêu/ Cà Mau Trong Giai Đoạn 1945-1946

Trong câu chuyện “Ngày Cuối Đời của linh mục chánh xứ Phanxico Trương Bửu Diệp” của giáo dân Nguyễn thị Kiệm kể lại, và câu chuyện phỏng vấn trong bài “Đức Hồng Y Phạm Minh Mẫn Và Những Người Kể Về Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp”, đều nhắc đến một nhân vật quyền lực có tên Cao Trường Phát chức sắc lớn của Cao Đài. Lần theo các câu chuyện trên, chúng tôi truy tìm nhân vật có tên Cao Trường Phát, nhưng chỉ tìm thấy tài liệu về nhân vật với chức vụ và hoạt động trùng hợp đăng trên tờ báo Đại Biểu Nhân Dân: “Cụ Cao Triều Phát - một chức sắc Cao Đài với sự nghiệp đại đoàn kết dân tộc” (Ref. 3) với câu chuyện lịch sử như sau:

Tháng 9.1922, Cụ Cao Triều Phát từ Pháp về nước, tiếp tục công việc chiêu dân khai hoang của người cha và nhanh chóng trở thành đại phú hộ giàu có vào loại nhất vùng. Năm 1945, Mặt trận Việt Minh Bạc Liêu được thành lập, đồng chí Lê Khắc Xương - Bí thư Tỉnh ủy làm Chủ nhiệm và ông Cao Triều Phát được cách mạng giao làm Phó Chủ nhiệm. Với lòng yêu nước cháy bỏng, Cao Triều Phát đã từ bỏ cuộc sống giàu sang, hiến 5 nghìn hecta ruộng - vườn cho chính phủ cách mạng lâm thời, để bước vào hàng ngũ những người cách mạng chiến đấu giành chính quyền ở Bạc Liêu và được cử làm Chủ tịch Ủy ban Hành chính kháng chiến tỉnh. …Sau khi giặc tái chiếm Nam bộ và tỉnh Bạc Liêu, Cao Triều Phát đã chỉ huy trận đánh tại Tòa thánh Ngọc Minh nổi tiếng. Sau đó, ông được Xứ ủy điều lên chiến khu làm Cố vấn Ủy ban Hành chính Kháng chiến Nam bộ.

Do vậy, lực lượng của ông Cao Triều Phát vừa mang danh nghĩa Cao Đài nhưng thực ra ông là một lãnh đạo địa phương của kháng chiến Nam Bộ, lực lượng của Việt Minh.

Như vậy là: Lực lượng của ông Cao Triều Phát là lực lượng kháng chiến và đấu tranh vì nhân dân.

D. Tại sao Linh mục Trương Bửu Diệp trở thành đối tượng?

Tháng 03 năm 1946, thực dân Pháp quay trở lại và có mặt trên khắp miền Nam Việt Nam. Mặc dù thực dân Pháp tăng cường lực lượng và tiến vào thị xã Cà Mau, các cơ sở hành chính đã đi vào hoạt động, nhưng các khu vực khác của tỉnh vẫn do Việt Minh quản lý.

Linh mục Trương Bửu Diệp cũng đã hoạt động tích cực trong việc “mở mang nước Chúa” đã cử hành Bí tích Rửa Tội cho gần 2.000 người. Rõ ràng là các công trình phát triển bất thường ngoài họ đạo Tắc Sậy của linh mục Trương Bửu Diệp như thành lập thêm nhiều giáo xứ lân cận, cụ thể như: Bà Đốc, Cam Bô, An Hải, Đầu Sấu, Chủ Chí, Khúc Tréo, Đồng Gò, Rạch Rắn… (Ref. 4) cho thấy có sự kết hợp đắc lực và sự giúp sức của Pháp. Như vậy, linh mục Trương Bửu Diệp, trong sứ mạng “sáng danh Chúa” chắc chắn đã phải làm những việc lấn đất giành dân, chưa kể các hoạt động gián điệp cho Pháp để đổi lấy các quyền lợi đó.

Việc linh mục Trương Bửu Diệp thành lập 8 xóm đạo quanh Tắc Sậy nhờ sự can thiệp của Pháp trong thời buổi nhiễu nhương như vậy, chắc chắn hành động của ông ta đã gây thù chuốc oán đối với nhân dân cho nên ông ta trở thành đối tượng của nhân dân và là đối tượng của Cách Mạng rồi.

Ngoài ra, thời kỳ tại Bạc Liêu, linh mục Diệp đã thiết lập sáu cộng đoàn Công giáo mới, cũng như tham gia vào việc chăm sóc ơn gọi tu trì Công giáo. Sự kiện Cha Bề Trên địa phận Bạc Liêu là Phêrô Trần Minh Ký và cả các cha người Pháp cũng khuyên ngài lên Bạc Liêu lánh mặt (Ref. 5) lúc chiến sự xảy ra giữa các phe phái cũng đủ nói lên sự thật là người ta cũng biết ông Diệp rất thân với Pháp, chắc chắn là bất lợi cho thế lực chống ngoại xâm của dân chúng.

Trong bài “Đức Hồng Y Phạm Minh Mẫn Và Những Người Kể Về Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp,” (Ref 2.) ông Louis Lê Hữu Giàu cũng khoe: “riêng họ đạo Tắc Sậy và cả Khúc Tréo, bà con không đi vì trông cậy vào Cha Phanxicô. Chính ngài đã tạo nên một sự ổn định tương đối và là chỗ dựa cho cả lương lẫn giáo ở đấy. Thỉnh thoảng, lính Pháp đi ngang qua bảo vệ an toàn cho họ đạo, nhưng khi họ rút về đồn rồi thì lại có vẻ bất an. Ông Giàu cho biết các chức sắc trong họ đạo đề nghị ngài rời vùng Tắc Sậy lộn xộn này, lên Bạc Liêu cho an toàn bản thân.”

Ở đoạn khác, ông Giàu nói: “Bà con tản cư ngay trong đêm hôm đó. Ông Giàu đưa các dì phước sang bên kia sông, vào các nhà trống ở tạm rồi lên Hộ Phòng báo cho lính Pháp biết. Họ xuống và mang các dì phước lên Hộ Phòng an toàn.” Thân thiết với giặc đến thế là cùng!

Trong lịch sử lập trang wikipedia (Ref. 4) cho Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, ngày 2/11/2012, nick ẩn danh, số 123.26.162.85 viết trong phần Qua Đời: “Cha Bề trên địa phận Phêrô Trần Minh Ký ở Bạc Liêu kêu gọi cha Diệp đi lánh mặt; người Pháp 3 lần đem xe đến rước, khuyên ông tạm lánh tới khi nào tình hình yên ổn thì hãy trở về họ đạo, nhưng ông vẫn một mực từ chối.”

Theo trang của Công giáo La mã https://catholicpilgrimagenetwork (Ref. 6) "Sáng ngày 10 tháng 3, trên đường từ Hòa Thành đi về Tắc Sậy, đến ngã ba Cà Mau, nếu đi thẳng chỉ 20 phút là đến thị xã Cà Mau, nơi quân Pháp đồn trú. Nếu muốn, cha có thể báo cho người Pháp biết 6 nữ tu và nhiều giáo dân đang bị bắt giữ và yêu cầu họ đi giải cứu. Quá dễ dàng, nhưng cha không chấp nhận sự giúp đỡ của thực dân Pháp, chọn giải pháp hy sinh, và tự mình cứu lấy đồng bào. Có lẽ vì không muốn Giáo hội phải chịu tiếng xấu là Giáo hội dựa vào người Pháp, cha rẽ phải và đi xuống đường Tắc Sậy."

Tât cả các chi tiết đó đều nói lên câu “có tịch thì nhúc nhích” nghĩa là các linh mục và các bà sơ thích đi với Pháp để được nhiều quyền lợi, và nhân đó chỉ điểm cho Pháp biết ai là thân ai là thù. Và cũng chính vì thế, khi giặc Pháp trở lại thì lực lượng chống Pháp phải “tiên hạ thủ vi cường” là điều dễ hiểu.

Cũng không thể nói linh mục Diệp chết thế cho giáo dân.

Tại sao? Thử lấy một ví dụ lịch sử.

-*- Mẹ của cụ Nguyễn Trung Trực bị giặc Pháp bắt để dụ ông ra hàng. Và ông đã phải ra hàng vì sợ mẹ bị giết. Nhưng lịch sử "vinh danh Nguyễn Trung Trực" như là "anh hùng chống Pháp," chứ không ai vinh danh ông là "người con cứu mẹ" hay "người con có hiếu" cả!

Tại sao? Vì mẹ của cụ Nguyễn Trung Trực chỉ bị bắt làm con tin thôi, chứ không phải là đối tượng của giặc.

-*- Cũng vậy, người ta chỉ bắt 70 giáo dân ở quanh họ đạo Tắc Sậy đó là để nhữ bắt ông Diệp mà thôi, họ không làm gì với đám người đó. Mà họ cũng không bắt bất cứ linh mục nào trong vùng, vì họ không đi sát với Pháp như ông Diệp.

Do đó, không thể nói linh mục Diệp chết thế cho giáo dân

E. Vậy Ai Thực Sự Bắt Và Giết LM Trương Bửu Diệp?

E.1. Trong câu chuyện “Đức Hồng Y Phạm Minh Mẫn Và Những Người Kể Về Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp,” (Ref 7) phỏng vấn các nhân chứng sống là những người trong các họ đạo mà ông Diệp thành lập. Phần đông, thật ra các nhân vật khi trả lời phỏng vấn đều nghe người khác kể lại, nội dung chỉ ca ngợi tính cách tích cực lo cho đàn chiên, sốt sắng, thánh thiện … của một vị chăn chiên cho đạo Chúa mà thôi. Chỉ có một người chứng kiến tận mắt, sẽ nói ở đoạn dưới. Xin chọn những câu tuyên bố đáng chú ý của các nhân vật trong bài như sau.

* Nhân vật Đôminicô Nguyễn Văn Đức. Ông này không có mặt ở hiện trường, nhưng kể tỉ mỉ về các nhân vật liên quan đến việc bắt và giết linh mục Diệp như sau.

“Cha Diệp vô nhà thờ Chủ Chí làm lễ hằng tháng hay đôi ba tuần một lần. Cha đến ăn uống và ngủ lại nhà của cha mẹ tôi tên là ông Nguyễn Văn Lễ và bà Huỳnh Thị Tú. Ngôi nhà này hiện nay chúng tôi đang ở.

Ông Cao Trường Phát là tướng Cao Đài trong vùng hồi đó. Ông Mười Thính là cận vệ của ông Cao Trường Phát. Ông Mười Thính kể cho tôi nghe nhiều lần rằng không phải Cao Đài hay Việt Minh giết Cha Diệp mà là hai tên lính Nhật đã bị giải giáp (tức bị tịch thu khí giới sau khi Nhật đầu hàng Đồng minh năm 1945 - ĐD) rồi nhập vô phe Cao Đài của ông Cao Trường Phát. Hai tên này đổi qua tên tiếng Việt là Cao Trường Thắng và Cao Trường Ngươn. Ba tên tất cả nhưng một tên nữa thì tôi không nhớ rõ.

Thắng và Ngươn rất hung dữ và thù ghét Pháp vô cùng. Thấy Cha Trương Bửu Diệp hay lui tới với người Pháp, hai tên này bèn trả thù bằng cách dẫn lính Cao Đài của ông Cao Trường Phát, tới lùa Cha Diệp và giáo dân nhốt vô lẫm lúa của ông Châu Văn Sự ở Cây Gừa, đặng chất rơm thiêu sống tất cả, rồi kêu Cha ra, chém Cha và xô xuống chiếc ao gần bên. Ông Cao Trường Phát nghe tin, nghĩ rằng ông đã nuôi ong tay áo, hai tên lính Nhật này giết người dễ dàng như thế thì cũng có lúc phản bội sẽ giết ông chăng? Ông bèn bí mật ra lệnh cho người của mình giết hai tên Nhật mang tên Việt là Thắng và Ngươn này. Tên lính Nhật còn lại ông cũng âm thầm cho người thanh toán sau đó.”

Xin có nhận xét nhanh ở đoạn này:

- Câu chuyện này ông Nguyễn Văn Đức nghe ông Mười Thính là cận vệ của ông Cao Trường Phát kể lại, chứ không chứng kiến tận mắt. Vậy thì câu chuyện có thể đã được điều chỉnh về phía ông Phát, còn phân nửa sự thật kia vẫn không biết thế nào.

Ông Nguyễn Văn Đức nói 2 người Nhật vừa mới gia nhập vào lực lượng của ông Cao Trường Phát. Thế mà ông Đức lại nói họ “dẫn lính Cao-Đài của ông Cao Trường Phát” Nếu có chuyện người Nhật thì có nghĩa là họ đã được lệnh của ông Cao Trường Phát chứ không thể là hành động đơn phương của hai người đó.

* Nhân vật Phêrô Ngô Minh Quang, người không có mặt lúc chuyện xảy ra. Ngày Cha Diệp bị giết chết năm 1946, lúc ấy ông Quang được 21 tuổi. (Năm 1951, 26 tuổi, ông đi lính ở Bạc Liêu thời ông Sáu Hào, cha của Đức Hồng Y Mẫn làm quan. Rồi ông đi lính ở Sa đéc năm 1952). Ông Quang chỉ đến hiện trường sau khi người ta thông báo đã tìm được xác chết trần truồng của LM Diệp đem về Khúc Tréo để chôn cất.

Chuyện đáng chú ý của ông Phê rô này là câu chuyện giành đất. “Ông Quang kể rằng ông Chủ Cận ở Đồng Gò chiếm đoạt đất đai của nhà thờ ở Tắc Sậy. Cha Diệp nhờ điền địa của Tây đo đạc, bắt ông Chủ Cận phải trả lại phần đất lấn chiếm. Ông Chủ Cận thù ghét Cha, bèn trả thù bằng cách xúi Cao Trường Phát là tướng Cao Đài lúc đó rằng Cha Trương Bửu Diệp thân Pháp, duy trì giáo dân ở Tắc Sậy để giữ đất cho Pháp, có ngày Pháp sẽ đem quân tiêu diệt quân Cao Đài của Cao Trường Phát.”

“Theo ông Ngô Minh Quang, có lẽ Cao Trường Phát đã cho lính dưới sự dẫn đầu của hai tên Nhật Bổn đã bị giải giáp và đổi sang tên tiếng Việt là Cao Trường Thắng và Cao Trường Ngươn, đến lùa Cha, các dì phước và giáo dân vào lẫm lúa nhà ông Giáo Sự ở Cây Gừa để thiêu sống. Nhưng Cha đã tự ý xin chết thay cho mọi người nên giáo dân được thả và mọi việc đã diễn ra như vậy.”

Câu chuyện đất đai mà ông Minh Quang kể trên cũng có thể là nguyên nhân gần khiến cho LM Diệp trở thành đối tượng bị xử lý lúc Pháp quay trở lại. Công tâm mà nói, người theo Thiên Chúa giáo chỉ có thể dựa vào thế lực của Pháp, mới có thể chiếm đất và giành dân (dùng vật chất dụ dỗ để rửa tội) dễ dàng như thế. Đất đai xưa nay là của dân Việt, người lương, hoặc theo tam giáo đồng nguyên. Thế thì ai mới là kẻ chiếm đoạt trước thì mọi người tự hiểu.

Không cần phân tích ai cướp của ai, nếu chuyện do thù hằn như thế thì cái chết của LM Diệp là lý do giành đất với người địa phương, chứ không phải là do mâu thuẫn giữa hai tôn giáo.

* Nhân vật Bà Trần Thị Hường tức bà Tư Phẩm

Theo lời kể thì bà này có mặt ở hiện trường cùng với cha mẹ của bà. Họ đều gốc người lương nhưng vì gửi con cho học trường đạo ở Tắc Sậy nên rốt cục rửa tội theo đạo Chúa. Bà sinh năm 1933, vậy lúc xảy ra thì bà được chừng 13 tuổi. Bà nói:

“Một buổi sáng sớm khoảng sau Tết, lính mặc áo trắng, đến lùa giáo dân từ Đất Thánh cách nhà thờ chừng hơn một cây số vô nhà thờ. Từ nhà thờ họ lùa Cha, các bà phước và giáo dân vô Cây Gừa cách đó chừng ba hay bốn cây số.”

“Cha mẹ bà ở chung với Cha Fx Trương Bửu Diệp. Cha mẹ bà kêu la kiếm bà. Bà được cho đi sang với cha mẹ. Đang khi chạy sang với cha mẹ, bà bị một tên lính Nhật chận lại, đưa dao dài và bén vào cổ, bà té bẹp xuống đất. Lính người Việt Nam nói gì với tên lính Nhật bà không biết và bà được vào chung chỗ với cha mẹ bà.”

Theo lời bà Hường kể, nghe rất chân thật, thì lính Nhật chỉ lẫn trong toán lính Việt, chứ không hề là chủ soái trong vụ bắt này.

E.2. Đọc bài viết “Ngày Cuối Đời của linh mục chánh xứ Phanxico Trương Bửu Diệp” của giáo dân Nguyễn thị Kiệm đăng trên trang svconggiao.net (Ref. 8) có các đoạn văn liên quan:

Hôm đó, sau khi ăn sáng và phụ chị tôi dọn dẹp căn phòng của trường học xứ đạo mà cha sở cho gia đình chúng tôi tạm trú, thì bà thân sinh tôi kêu chúng tôi ra ngay sân nhà thờ để cùng với giáo dân tập họp tại đó. Thế là chúng tôi vội vả chạy ra không mang theo gì cả. Ở đó có một toán người mặc thường phục tay cầm súng, áp tải hai bên, ra lệnh cho mọi người tiến về phía Cây Gừa,

Đoạn trên đây nói rõ là “một toán người mặc thường phục.” Còn dưới đây có nhắc đến người chỉ huy, nhưng cũng không nói là người Nhật.

Khoảng 3 giờ chiều, có người vào mời Cha ra lần nữa. Cha ra lần này thì tôi không còn thấy Cha trở vào (có người nói Cha được mời ra 3 lần, nhưng tôi chỉ nhớ có 2). Khi Cha ra rồi thì có mấy người vũ trang bước vào. Một người trong bọn họ có vẻ là chỉ huy, ra lệnh cho các thanh niên, thiếu nữ từ 18 đến 25 tuổi, chưa có gia đình, phải đứng ra một bên, không tuân sẽ nặng tội.

Trong những đoạn dưới đây có thêm mấy người lính Nhật, có nghĩa là những người này nằm trong nhóm lính người Việt, chứ không phải là đoàn quân Nhật.

Đến Cây Gừa vào khoảng giữa trưa, họ gom chúng tôi vào sân nhà ông BẢY SỰ. Ở đó có sẵn một toán người nữa, đông hơn, cùng với mấy người Nhật mang gươm dài đang đứng chờ. Toán người ở sân bao quanh và chía xà beng múi nhọn vào chúng tôi….

Trong sự căng thẳng tột độ, chúng tôi lại ngồi chờ coi việc gì sẽ xảy ra, không còn ai nói chuyện với ai nữa. Bồng cánh cửa lẫm hé mở, tôi thoáng thấy một người lính Nhật với cái gươm dài đeo ở thắt lưng ra dấu gì với người lính Việt và cả hai đều quay lưng đi.

Câu kết luận dưới đây của bà Nguyễn thị Kiệm không có bất cứ một bằng chứng hay lý lẽ nào cả, ta thấy đây là một lời nói cảm tính không chút căn cứ.

Một đại tang đến với gia đình chúng tôi và với giáo dân họ đạo Tắc Sậy. Mãi đến sau này tôi mới biết lý do: cái chết của cha Trương Bửu Diệp là bởi sự đối nghịch giữa hai tôn giáo và Cha đã mặc cả để Cha chết thay cho toàn thể giáo dân họ đạo Tắc Sậy.

E.3. Linh mục Lê Ngọc Tỏ trên VietCatholic News (Ref. 9) cho rằng TBD bị sát hại do tranh chấp “giữa các giáo phái” nhưng không có chứng minh rõ rệt. Ông nói: “Ngày 12-3-1946, ngài bị bắt với trên 70 giáo dân họ đạo Tắc Sậy, bị lùa đi và nhốt chung với bổn đạo trong lẫm lúa của Ông Giáo Sự tại Cây Gừa. Do sự tranh chấp giữa các giáo phái, vì bênh vực quyền lợi của giáo dân, ngài đã chết thay cho những người bị bắt chung. Ngài mất khi đang thi hành nhiệm vụ chủ chăn”

Quan điểm “tranh chấp giữa các giáo phái” này được thốt lên một cách đầy thiên kiến, mơ hồ và lệch lạc, vì không có bằng chứng cụ thể gì cả.

Nên nhớ là trong lịch sử từ lúc đạo Cao Đài thành lập năm 1926 cho đến thời điểm đó, tứ năm 1946, chưa hề có chuyện gì mâu thuẫn với đạo nào cả. Đạo ai người nấy giữ. Vả lại từ lúc ông Cao Triều Phát nhập môn Cao Đài giáo năm 1933, ông đã dần dần trở thành giáo phẩm cấp cao. Vậy nếu tôn giáo của ông đối nghịch chính trị với đạo Thiên Chúa thì đã xảy ra mâu thuẫn từ sớm rồi. Thực tế là chưa hề có một sự kiện nào trước ngày 12/3/1946. Vậy tại sao linh mục Lê Ngọc Tỏ có thể nói một cách thiếu căn cứ như thế?

E.4. Báo Vaticannews.va đăng ngày 26 tháng 11 2024, trong bài “Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp sẽ được phong chân phước” (Ref. 2) viết về ngày 12/3/1946 viết tránh né như sau: “Mặc dù được khuyên nên ẩn náu ở một nơi an toàn, nhưng vì muốn bảo vệ quyền của người dân, không muốn từ bỏ cộng đoàn, nên vào ngày 12/3/1946, cha Diệp bị một nhóm dân quân cùng với những người khác bắt làm tù binh.”

Vậy Vatican cũng không muốn xác định “nhóm dân quân” đó là ai, nhưng sau đó lại kết luận rất hồ đồ rằng “Với việc nhìn nhận sự tử đạo, bị giết vì thù ghét đức tin vào ngày 12/03/1946 tại Tắc Sậy, cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp sẽ được tôn phong chân phước trong thời gian sẽ được ấn định.” (Ref. 2)

E.5. Trái lại, trang tiếng Anh của Công giáo Hành hương https://catholicpilgrimagenetwork (Ref. 6) lại ghi: "In the morning of March 9, a group of Viet Minh arrived at Tac Say church to find father Diep. They questioned the six officers of the parish, and detained them and then not asking anymore." [Sáng ngày 9 tháng 3, một nhóm Việt Minh đã đến nhà thờ Tắc Sậy để tìm cha Diệp. Chúng thẩm vấn sáu viên chức của giáo xứ, bắt giữ họ và sau đó không hỏi gì thêm.]

Kết luận hữu lý nhất về vụ bắt linh mục Trương Bửu Diệp trong ngày 9 tháng 3 là lực lượng Việt Minh địa phương của ông Cao Trường Phát. Việc bắt linh mục Diệp này không thể là hành động đơn phương của hai người lính Nhật mới đầu hàng đồng minh và gia nhập lực lượng của ông Phát. Nếu có người nhận ra người lính Nhật “dẫn lính Cao-Đài của ông Cao Trường Phát” (Ref. 7) có nghĩa là họ đã được lệnh của ông Cao Trường Phát, chứ họ không thể tự ý hành động. Mặc dù ông Cao Trường Phát có chức vụ lớn của Cao Đài nhưng hành động đối với ông Diệp không hề mang tính cách tôn giáo.

F. Các thông tin bị mâu thuẫn nhau thế nào?

Trang vi.wikipedia.org (Ref. 4) ghi nhận sự mâu thuẫn hoặc thiếu sót quan trọng trong các nguồn tin về cái chết của linh mục Trương Bửu Diệp như sau:

Hiện tại có các luồng ý kiến cho rằng: hoặc quân Việt Minh, hoặc hai người lính Nhật, sau khi phát xít Nhật đầu hàng đầu quân cho quân Cao Đài hoặc do chính quân Nhật.  Bản tiểu sử do linh mục Lê Ngọc Tỏ biên soạn, công bố trên trang tin Công giáo VietCatholic News lưu ý chi tiết linh mục Trương Bửu Diệp bị sát hại do tranh chấp "giữa các giáo phái".  Bản tiểu sử chính thức trên trang Trương Bửu Diệp Foundation không ghi nhận phe phái đã sát hại linh mục Diệp.

Điều đó nói lên sự tránh né sự thật lại vừa vội vã qui chụp cho vấn đề tôn giáo về cái chết của linh mục Diệp. Rõ ràng là nếu nói thật sẽ đưa đến những kết luận không tốt về chính trị cho giáo hội CGLM.

Bây giờ xin mời quí vị theo dõi diễn biến của các nội dung của các trang wikipedia này như thế nào, thực sự rất thú vị.

G. Diễn biến các ý kiến trên trang wikipedia (thông tin bách khoa) cho linh mục Trương Bửu Diệp.

Lịch sử các góp ý bên trang tiếng Việt.

Trang vi.wikipedia.org (Ref. 4) ghi lịch sử những lần góp ý của các thành viên theo thứ tự thời gian. Chúng tôi xin trích dẫn những thay đổi như sau.

- Nick Trần Thế Vinh khởi đầu mở ra trang Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp từ ngày 24 tháng 8, 2010 với khá nhiều chi tiết. Chúng tôi chú ý đến đoạn Qua Đời mà thôi: “Năm 1945, toàn dân vùng Tây Nam Bộ vùng dậy chống Pháp. Người Công giáo cũng nhiệt liệt hưởng ứng nhưng đa phần đều bị chính quyền Việt Minh coi là có liên hệ với Pháp nên bắt giam. Ngày 12 tháng 3 năm 1946, ông bị bắt cùng với trên 70 giáo dân của họ đạo Tắc Sậy, bị giam chung với con chiên bổn đạo trong lẫm lúa của ông Giáo Sự tại Cây Gừa. Do sự tranh chấp giữa các phe phái, và vì bênh vực quyền lợi của giáo dân, ông đã xin chết thay cho những người bị bắt chung. “

Sau đó các tác giả cộng tác cũng giữ nội dung là chính quyền Việt Minh bắt giam ông TDB: như Truonghongtrung, Vinhtantran, Ngô Tấn, Ti2008, Bùi Thụy Đào, Cheers, Minh Tâm, Memberofc, Greenknight dv, HikariTenshi (09/9/2012), Hoangvantoanajc, TuHan Bot, 58.186.210.79, 96.40.139.81 (06/04/2013),

Nick số 113.170.46.39 bỏ chủ từ Việt Minh ở phần Qua Đời, còn lại thế này: “Năm 1945, toàn dân vùng Tây Nam Bộ vùng dậy chống Pháp. Người Công giáo cũng nhiệt liệt hưởng ứng nên bị bắt giam.“

Ngày 29 tháng 3, 2012, nick Tommy Ngo đem trở lại chữ Việt Minh.

Gần 1 tháng sau, ngày 17 tháng 4, 2012, nick Thacvts sửa lại, thay Việt Minh bằng Nhật: “Năm 1945, toàn dân vùng Tây Nam Bộ vùng dậy chống Pháp. Ngày 12-3-1946, ngài bị Nhật bắt cùng với trên 70 người giáo dân tại họ Tắc Sậy”

Cùng ngày 17/4/2012, Trần Thế Vinh đem chữ Việt Minh trở lại: “Năm 1945, toàn dân vùng Tây Nam Bộ vùng dậy chống Pháp. Khi đó phần lớn vùng này Việt Minh vừa tiếp quản từ Nhật. Ngày 12 tháng 3 năm 1946, ông bị Việt Minh bắt cùng với trên 70 giáo dân của họ đạo Tắc Sậy,”

Nick ẩn danh, số 123.26.162.85 ngày 2/11/2012 lại sửa lại, đổ cho Nhật: “Cha Bề trên địa phận Phêrô Trần Minh Ký ở Bạc Liêu kêu gọi cha Diệp đi lánh mặt; người Pháp 3 lần đem xe đến rước, khuyên ông tạm lánh….Ngày 12-3-1946, ngài bị lính Nhật bắt cùng với trên 70 người giáo dân tại họ (đạo) Tắc Sậy”

Nhưng ngày 28/12/2012, nick Cheers! Bot lại viết trở lại chữ Việt Minh: “Ngày 12-3-1946, ông bị lính Việt Minh (tiền thân của chính quyền Cộng Sản Bắc Việt) bắt cùng với trên 70 người giáo dân tại họ đạo Tắc Sậy”

Bắt đầu ngày 21 tháng 4 năm 2013, vào lúc 23:13, nick Bùi Thụy Đào Nguyên sửa đổi cấu trúc trang của Phanxico Xavie Trương Bửu DIệp theo thông tin trên website Hội đồng Giám mục Việt Nam. Mục Qua Đời đổi thành mục Bị bắt và bị giết chết như sau: "Theo thông tin trên website Hội đồng Giám mục Việt Nam, thì ngày 12 tháng 3 năm 1946, Linh mục Diệp bị quân Nhật bắt cùng với trên 70 người giáo dân tại họ (đạo) Tắc Sậy. Tất cả bị lùa đi và nhốt chung tại lẫm lúa (kho lúa) của ông giáo Sự ở Cây Dừa. Theo lời kể của ông Ba Lập thì họ chất rơm chung quanh tính đốt tất cả, nhưng cha Diệp đứng ra tranh đấu cho dân, đồng thời an ủi những người cùng bị giam. Cha bị mời đi làm việc 3 lần và lần thứ ba thì không thấy trở về nữa. Sau khi Cha Diệp bị mời đi lần thứ ba, bổn đạo thấy cửa lẫm để mở ngỏ và họ đã trốn thoát...[3]"

Chú thích số [3] ghi: “Nguồn: "Chân dung linh mục Việt Nam: Linh mục Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp đăng trên website Hội đồng Giám mục Việt Nam. Có nguồn ghi khác: Theo bảng tóm tắt tiểu sử của Cha Trương Bửu Diệp hiện đang dựng tại nhà an nghỉ của ông, thì ông bị bắt "vì sự tranh chấp giữa các giáo phái". Tuy nhiên, lại có người kể rằng ông bị Việt Minh bắt giết. Để thống nhất được các ý kiến, cần tra cứu thêm”

- 2 tháng sau, ngày 18/6/2013, nick 24.197.152.167 lại chỉnh lại câu đó như sau:

“Theo thông tin đồn trong dân gian và bổn đạo, thì ngày 12 tháng 3 năm 1946, Linh mục Diệp bị Việt Minh bắt cùng với trên 70 người giáo dân tại họ (đạo) Tắc Sậy.”

- Nhưng ngay sau đó, ngày 19/6/2013, nick Tnt1984 lại đổi lại theo nick Bùi Thụy Đào Nguyên, dùng thông tin trên website Hội đồng Giám mục Việt Nam.

- Cùng ngày 19/6/2013, nick số 117.2.210.16 lại bỏ yếu tố Nhật, hay Việt Minh ra, và để trống, không nói ai bắt giết cả! Nick 24.197.152.167 (29/6/2013) và nhiều nicks tiếp theo cũng bổ túc nội dung với nội dung để trống không nói ai bắt giết LM TBD như vậy.

[Từ cuối tháng 1 năm 2014, trang wikipedia tiếng Anh mới bắt đầu thành lập, như sẽ đăng ở phần kế.]

- Cho đến ngày 28/4/2014, nick 123.21.22.187 sửa đổi và đem từ Cộng sản vào mục “Bị bắt và bị giết”: “Theo tin tức lưu truyền trong dân gian và bổn đạo, thì ngày 12 tháng 3 năm 1946, Linh mục Diệp bị cộng sản bắt cùng với gần 100 giáo dân tại họ (đạo) Tắc Sậy. (3)”

Ghi chú số (3) như sau: "Lễ Giỗ lần thứ 66 Linh Mục Trương Bửu Diệp. Người Việt. ngày 17 tháng 3 năm 2012. Truy cập ngày 28 tháng 4 năm 2014 [Bài nguồn nay không còn truy cập được nữa]. " (Ref. 11)

- Nhưng cùng ngày 28/4/2014, nick Trần Thế Vinh thay chữ Cộng sản bằng Việt Minh, nhưng chỉnh lại với giọng kém khẳng định hơn trước: “Từ xưa đến nay vẫn theo lời đồn miệng từ dân Cà mau thì ông đã bị Việt minh giết vì ông đã hy sinh để cứu giáo dân của mình”. Và liên tiếp nhiều biên tập khác bổ túc nội dung khác nhưng vẫn giữ nguyên câu lời đồn của dân Cà Mau như trên.

- Ba năm sau, nick Plantaest sửa đổi vào lúc 15:57, ngày 30 tháng 3 năm 2017, đưa ra vấn đề mâu thuẫn:

“Đến nay, thông tin về vụ bắt và giết linh mục Trương Bửu Diệp là không thống nhất. Có nguồn cho rằng vào ngày 12 tháng 3 năm 1946, Linh mục Trương Bửu Diệp bị Việt Minh bắt…[3]”… “Theo bảng tóm tắt tiểu sử Cha Trương Bửu Diệp hiện dựng tại nhà an nghỉ của ông thì ông bị bắt vì sự tranh chấp giữa các giáo phái (bảng này không ghi rõ người bắt thuộc giáo phái nào). Hiện tại có hai luồng ý kiến cho rằng: hoặc quân Việt Minh, hoặc quân Nhật đã làm điều đó.”

Ghi chú [3] là "Vận động phong chân phước Cha Trương Bửu Diệp" (Ref. 1)

Sau đó các nick khác bổ túc nội dung nhưng vẫn giữ nguyên câu nói về sự mâu thuẫn đó.

- Bỗng nhiên, ngày 1 tháng 8, 2017, nick số 113.180.86.112 bôi trắng mục “Bị bắt và bị giết” rồi tự ý thay vào câu:

“Ông chết vì chịu thay giáo dân và dân khi giặc Pháp vào càng quét, sau đó bọn Pháp vu tội cho Việt Minh.”

- Nhưng câu đó đã bị thay trở lại bởi nick Tuanminh01 ngày 01/8/2017, để rồi.

- Năm sau, ngày 20/8/2018, nick 113.185.14.109 hoàn toàn tái cấu trúc trang, và bỏ hẳn mục “Bị bắt và bị giết” .

- Chỉ 2 ngày sau, tức ngày 22 tháng 10 năm 2018, nick HikariTenshi đem trở lại mục Bị Bắt và Bị Giết.

- Ngày 15 tháng 2 năm 2020 nick 42.114.22.205 lại thay nội dung mục Bị Bắt và Bị Giết và ghi vẻn vẹn có mấy câu: “Làm gián điệp, chỉ điểm cho quân Pháp, làm Việt gian. Nên bị tử hình.

Theo bảng tóm tắt tiểu sử Cha Trương Bửu Diệp hiện dựng tại nhà an nghỉ của ông thì ông bị bắt "vì sự tranh chấp giữa các giáo phái" nhưng không nêu rõ những giáo phái nào. Hiện tại có hai luồng ý kiến cho rằng: hoặc quân Việt Minh, hoặc quân Nhật đã làm điều đó.”

- Nhưng nick 116.107.158.105 đã xóa câu đó và ghi lại như trước.

- Một năm sau, ngày 22/3/2021, nick Phamthanktung thêm vào cáo buộc cho “lính Nhật bắt” dựa theo lick svconggiao.net do bài viết “Ngày Cuối Đời của linh mục chánh xứ Phanxico Trương Bửu Diệp” (Ref. 8) của giáo dân Nguyễn thị Kiệm, một chứng nhân trong ngày LM Diệp bị bắt. Câu cuối vẫn còn để “Hiện tại có hai luồng ý kiến cho rằng: hoặc quân Việt Minh, hoặc quân Nhật đã làm điều đó.”

- Sau 1 năm rưởi, ngày 2/7/2022, nick Huỳnh Danh Katy thêm một lời phủ định quan niệm “lính Nhật” phản ảnh thực tế lịch sử: “Hiện tại có hai luồng ý kiến cho rằng: hoặc quân Việt Minh, hoặc quân Nhật đã làm điều đó. Tuy nhiên vào thời điểm tháng 3 năm 1946, khả năng cha Diệp bị quân Nhật giết là không cao bởi vì từ năm 1945 quân Nhật đã hạ vũ khí đầu hàng chờ được giải giáp”

- Cuối tháng, 28/7/2022, nick 171.232.191.20 tiếp thêm lời giải thích: “Tuy nhiên vào thời điểm tháng 3 năm 1946, khả năng cha Diệp bị quân Nhật giết là không cao bởi vì từ năm 1945 quân Nhật đã hạ vũ khí đầu hàng chờ được giải giáp. Và nếu mà nghi vấn cha Diệp bị Việt minh xử thì có nghĩa là ông dính dáng và là giặc hại dân hại nước nên bị bà con Việt Minh xử lý.”

- Hai ngày sau, nick 2402:800:63ac:f24c:8d64:d9e5:1cda: bff1 bỏ bớt cụm từ “là giặc hại dân hại nước” ở câu cuối cho nhẹ hơn, còn lại như sau: “Và nếu mà nghi vấn cha Diệp bị Việt minh xử thì có nghĩa là ông dính dáng và bị Việt Minh hiểu lầm là giặc nên mới bị thủ tiêu.”

- Rồi một tháng sau, 1/9/2022, nick Nguyenquanghai19 xóa câu thêm vào ở trên.

- Bốn tháng sau nữa, ngày 3/1/2023, nick Kd289 thêm 1 tham khảo về chuyện “lính Nhật bắt TBD”: "Chân dung linh mục Việt Nam: Linh mục Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp". Tổng giáo phận Sài Gòn. ngày 26 tháng 6 năm 2009.

- Bẵng đi hơn 1 năm, ngày 13/3/2024, nick DragonlordOfGreaterEmpire sửa lại câu cuối, thêm 1 tham khảo (6): Hiện tại có hai luồng ý kiến cho rằng: hoặc quân Cộng Sản Việt Minh, hoặc lính Nhật [a] thuộc quân Cao Đài[5] đã làm điều đó.[6]

Nguồn [6] cho rằng “Ngày 12 tháng 3 năm 1946, ngài bị cộng sản bắt cùng với gần 100 giáo dân”:

- Tháng sau, ngày 24/4/2024, nick ThiênĐế98 viết thêm chi tiết về các nguồn tin. Ghi rõ nguồn từ HĐGMVN cho rằng “quân lính Nhật”, và nguồn [5][7][8] ghi “Cộng sản Việt Minh”. Tham khảo thêm 1 quan điểm của lm Lê Ngọc Tỏ trên VietCatholic News [11] cho rằng TBD bị sát hại do tranh chấp “giữa các giáo phái”. Chúng ta đã thấy rằng linh mục Tỏ nói không có chứng cớ gì cả.

Nguồn [5] "Tản mạn đời tha hương: “Truyện dài cha Trương Bửu Diệp". VietCatholic News. (Ngày 12 tháng 3, 1946, Linh Mục Trương Bửu Diệp bị Việt Minh bắt cùng với trên 70 giáo dân tại họ (đạo) Tắc Sậy,)

Nguồn [7] Ngọc Lan (ngày 29 tháng 2 năm 2012). "Vận động phong chân phước Cha Trương Bửu Diệp" báo Người Việt. (Từng là cha xứ của họ đạo Công Giáo Tắc Sậy, Cà Mau, Cha Trương Bửu Diệp đã đứng ra chịu chết thay cho giáo dân khi họ bị lực lượng Việt Minh bắt, năm 1946)

Nguồn [8] "The soon to be Saint Father Diep, Vietnamese priest and martyr honored even by non-Christians". Asia News (From 1930 he was assigned to the Parish of Tac Say, where he continued to work until his death by martyrdom. When the Vietminh arrived in the area, many priests decided to leave, but he chose to stay close to his faithful)

Nguồn [11] “Ngày 12-3-1946, ngài bị bắt với trên 70 giáo dân họ đạo Tắc Sậy, bị lùa đi và nhốt chung với bổn đạo trong lẫm lúa của Ông Giáo Sự tại Cây Gừa. Do sự tranh chấp giữa các giáo phái, vì bênh vực quyền lợi của giáo dân, ngài đã chết thay cho những người bị bắt chung. Ngài mất khi đang thi hành nhiệm vụ chủ chăn”

- Cùng ngày 24/4/2024, nick 113.161.78.193 dẫn giải thêm nhiều lý lẽ trong mục “Bị bắt và bị giết”. Đáng kể là các đoạn sau:

“Sinh thời, ông làm linh mục trong khu vực An Giang nên nắm được nhiều thông tin về dân An Giang. Có rất nhiều tổ chức nhỏ lẻ trước thời Việt Minh hình thành chống Pháp. Ông được các giáo dân báo thông tin ông báo cho lính Pháp biết các vị trí của họ để lính Pháp đến tiêu diệt các tổ chức nhỏ lẻ do dân An Giang tự lập chống Pháp.

Ông là người có công lớn với chế độ Pháp thuộc, nhưng nhiều thù với dân miền nam Việt Nam. Nhưng do lúc đó dân Việt không có tư tưởng, hay đường lối nào kêu gọi được nhân dân nên dễ bị chỉ điểm và tiêu diệt.

Sau này Việt Nam thống nhất với tư tưởng tự do tôn giáo, toàn dân đại đoàn kết nên chính quyền không truy xét hay bắt dỡ bỏ. Mà để cho giáo dân thờ phụng ông”

- Nhưng nick Thiên Đế 98 lại xóa bỏ đoạn giải thích đó, và giữ lại bài đăng của mình.

- Hai tháng sau, 29/6/2024, nick Skyparkcity1513 lại xóa gần hết các quan điểm của Thiên Đế 98 ở mục “Bị Bắt và Giết” chỉ còn đoạn giải thích là vì ông linh mục chỉ điểm hại các tổ chức chống Pháp nhỏ lẻ ở quanh vùng.

- Chỉ 4 phút sau, nick MrMisterer lại xóa bài của Skyparkcity1513 để cho hiện lại bài của Thiên Đế 98. Bài này tương đối không thay đổi qua nhiều ghi chép sau này cho đến ngày 2/3/2025 với đóng góp của nick AnsterBot.

- Ngày 18/4/2025, nick 2402:9d80:448:5303::f960:3cec thu gọn và thay tựa mục “Bị bắt và bị giết” thành “Bị bắt và nhảy ao chết” như sau: “Đến nay, thông tin về vụ bắt và giết linh mục Trương Bửu Diệp là không thống nhất. Trang mạng của Hội đồng Giám mục Việt Nam cho rằng vào ngày 12 tháng 3 năm 1946, Linh mục Trương Bửu Diệp bị quân lính Nhật bắt cùng với trên 70 con chiên tại giáo xứ Tắc Sậy, bị lùa đi và nhốt chung với các con chiên khác. Giữa đêm con chiên và Trương Bửu Diệp lột quần áo tính bơi qua ao nước nhưng bị chết đuối.nào.

Thi thể Trương Bửu Diệp được tìm thấy trong tình trạng lõa thể tại ao của ông giáo Sự.”

- Nhưng thành viên Kiểm Tra Tự Động lập tức điều chỉnh trở lại đoạn văn gay cấn đó, với đề mục như cũ: “Bị Bắt và Giết Hại” với nội dung thể hiện nhiều quan điểm khác nhau.

- Bản văn này còn tồn tại đến ngày 22 tháng 5 năm 2025 với người biên tập gần nhất là Yuki Shiromita.

Xin xem những nhận xét trong bài về các tù ngữ "lính Nhật."

Sau đây là lịch sử các góp ý bên trang tiếng Anh.

Trang en.wikipedia.org (Ref. 10) ghi lịch sử những lần góp ý của các thành viên theo thứ tự thời gian. Chúng tôi xin trích dẫn những thay đổi như sau, và dịch ra tiếng Việt cho dễ đọc. Ai có nhu cầu đọc tiếng Anh thì cứ vào trang ấy để kiểm soát.

- Đầu tiên, ngày 29 Jan 2014, nick Xuanloc bắt đầu ghi trên trang wiki như sau:

"Cha Trương Bửu Diệp là một linh mục Công giáo Việt Nam đã dành trọn cuộc đời để bảo vệ người dân ở thị xã Bạc Liêu và hy sinh bản thân mình cho Chúa Jesus Christ. Nhiều tín đồ ở Việt Nam đã biết đến và ngưỡng mộ Cha Trương Bửu Diệp vì những phép lạ và phước lành của ngài cho mọi người thông qua lời cầu nguyện của họ."

- Ngày 1 June 2015, nick Toyota97 bổ túc:

"Cha François Xavier Trương Bửu Diệp (Jamuary 1,1897 - 12 tháng 3 năm 1946) là một linh mục Công giáo người Việt Nam phục vụ người dân tỉnh Bạc Liêu. Sinh năm 1897 tại tỉnh An Giang, Cha Diệp được thụ phong linh mục năm 1924 sau khi hoàn thành việc học tại Đại Chủng viện Phnom Penh ở Campuchia. Khi trở về Việt Nam, Cha Diệp giảng dạy tại một chủng viện địa phương và làm cha xứ của giáo xứ Tắc Sậy trong 16 năm. Ông cũng thành lập nhiều giáo xứ ở Campuchia và Việt Nam. Theo những người tin, hài cốt của ông đã bị thất lạc cho đến khi ông hiện ra trong một thị kiến ​​và tiết lộ địa điểm và ít nhất hai phép lạ sau khi chết được cho là do ông thực hiện. Một số tín đồ tôn kính Cha Diệp và báo cáo rằng họ đã được chữa lành sau khi cầu nguyện xin sự chuyển cầu của ông và đến thăm đền thờ của ông."

- Những người khác ghi vào không có gì thay đổi. Đến ngày 17 Aug 2018, nick Kevin9217 thêm 1 chi tiết quan trọng ở cuối.

"Ông bị Việt Minh bắt và giết vào ngày 12 tháng 3 năm 1946."

- Sau 5 lần biên tập tiếp theo, không có gì thay đổi cho đến ngày 09 Dec 2018, nick ẩn danh, mang số 42.116.239.201 sửa lại câu cuối.

(Ông bị lính Nhật bắt và giết chết vào ngày 12 tháng 3 năm 1946 ở tuổi 49)

- Thật là ngạc nhiên, ngay ngày sau đó, 10 Dec 2018, nick Kevin9217 chỉnh lại câu cuối như trước.

(Ông bị Việt Minh bắt và giết vào ngày 12 tháng 3 năm 1946 ở tuổi 49)

- Càng bối rối hơn nữa, khi cùng ngày 10 Dec 2018, 3 tiếng đồng hồ sau, nick ẩn danh 2402:800:6318:1ded:98ef:3ad7:8ca9:3765 lại điều chỉnh câu cuối như sau:

(Ông bị lính VNCH bắt và giết vào ngày 12 tháng 3 năm 1946 ở tuổi 49)

- Ngay phút sau đó, cùng ngày 10 Dec 2018, nick ClueBot NG, lại chỉnh câu cuối cho giống như của nick Kelvin9217 như sau:

(Ông bị Việt Minh bắt và giết vào ngày 12 tháng 3 năm 1946 ở tuổi 49)

- Ít phút sau, cùng ngày 10 Dec 2018, nick ẩn danh 2402:800:6318:1ded:98ef:3ad7:8ca9:3765 lại đổi lại câu cuối theo ý của mình, nhưng thêm mấy chữ “không có bằng chứng đáng tin cậy”.

(Ông bị lính VNCH bắt và giết vào ngày 12 tháng 3 năm 1946 ở tuổi 49 nhưng không có bằng chứng đáng tin cậy)

- Nhưng ½ tiếng sau, cũng ngày 10 Dec 2018, nick Materialscientist chỉnh lại câu cuối giống như của Kevin9217.

(Ông bị Việt Minh bắt và giết vào ngày 12 tháng 3 năm 1946 ở tuổi 49)

- Một tháng sau, ngày 13 Jan 2029, nick ẩn danh 2600:1702:1780:ca30:dde0:15a1:de17:8c11 lại chỉnh lại câu cuối:

(Ông bị lính Nhật bắt và giết chết vào ngày 12 tháng 3 năm 1946 ở tuổi 49)

- Ngày sau, 14 Jan 2019, tác giả đầu tiên ghi câu cuối là Kevin9217, lại chỉnh lại.

(Ông bị Việt Minh bắt và giết vào ngày 12 tháng 3 năm 1946 ở tuổi 49)

- Những ngày tháng sau đó, có nhiều tác giả đồng quan điểm với Kevin9217, như Ser Amantio di Nicolao, Gnomingstuff, Sgnpkd, AlastairJHannaford, Renamed user zGe8Zt80az, FyzixFighter, Inter&anthro, Inter&anthro, Ionmars10, AnomieBOT (4 Oct 2020), 24.4.173.113, WeCareICare, JBW (25 Mar 2021), 2601:646:8b82:d030:88c:c85a:6d5a:6c53, 2001:4454:5ac:1c00:218a:83c9:986:b005 (17 Apr 2021), Willform, Jonathanmpham, Auric (24 Sep 2021), SporkBot (18 Dec 2021), 2603:8001:f44:4a00:6066:d583:44b8:7dc3, Rathfelder (18 Mar 2022), WikiCleanerBot (19 Mar 2022) cũng ghi câu như vậy.

- Nhưng nick Sgnpkd ngày 4 July 2019, bắt đầu thay đổi hình thức phân đoạn về việc thờ phượng. Nick Jonathanmpham (24 Sep 2021) bắt đầu sắp xếp lại các đoạn văn, thêm khá nhiều chi tiết về Legacy, Canonization, Memorial (Di sản, Phong thánh, Tưởng niệm)

- Bắt đầu với nick Erminwin (5 Apr 2022), nội dung bị điều chỉnh hoàn toàn ở phần History, để kết luận là do hai người lính Nhật (Japanese soldiers), đầu hàng tướng Cao Trường Phát, thật ra là Cao Triều Phát. Nội dung này dựa trên bài đăng trên web thuchoamdhk.com, tựa là “Đức Hồng Y Phạm Minh Mẫn Và Những Người Kể Về Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp” (Ref. 7)

[dịch Việt như sau:]

Diệp bị bắt và giết năm 1946 bởi hai trong số ba người lính Nhật, những người sau khi Nhật Bản đầu hàng năm 1945 đã đào tẩu sang tướng Cao Đài là Cao Trường Phát. Trước đó, Diệp đã chiêu mộ các nhà trắc địa người Pháp để giúp nhà thờ Tắc Sậy đòi lại những vùng đất bị chiếm đóng bất hợp pháp và bị ông chủ Cận, kẻ chiếm đóng, căm ghét. Chủ Cận đã đến gặp tướng Phát và cáo buộc Diệp và những người theo đạo Thiên chúa khác thông đồng với người Pháp để tiêu diệt Cao Đài. Hai thuộc hạ người Nhật của tướng Phát và những người lính của Cao Đài đã giam cầm những người theo đạo Thiên chúa trong một nhà kho và âm mưu thiêu sống tất cả họ, nhưng Diệp đã tự nguyện bị giết một mình để những người theo đạo Thiên chúa khác có thể sống; vì vậy, người Nhật đã giết ông, cắt xẻo cơ thể ông và ném xác trần truồng của ông xuống một cái ao nông. Sau đó, xác của Diệp được kéo lên và chôn cất. Bị sốc trước hành động tàn bạo của hai người Nhật đó và sợ rằng họ cũng sẽ giết mình, sau đó tướng Phát đã ra lệnh giết cả ba người Nhật.

Từ đó không có thêm một phiên bản sửa chữa nào cho đến khi có phiên bản cuối cùng, ngày 11 June 2015, với biên tập Andciao, vẫn cho rằng ông Diệp bị hai người lính Nhật của lực lượng Cao Đài bắt.

Như chúng ta đã phân tích từ đầu. Đoạn mô tả trên đây gồm những câu tuyên bố hoàn toàn lệch lạc, sai trái hoặc vô căn cứ.

H. Kết luận:

Nếu Giáo Hội La Mã đã cam kết với chính quyền Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam là gác lại quá khứ, không muốn ai nhắc tới quá khứ, thì nên để cho yên. Đàng này mấy ông, nói thẳng ra là Vatican, phong thánh ông Trương Bửu Diệp là muốn đào bới lịch sử lên, thì chúng tôi cần lên tiếng để soi sáng sự thật.

Qua bài nghiên cứu trên đây, chúng ta thấy rõ, LM Trương Bửu Diệp là đối tượng của lực lượng Cách Mạng không phải vì “hiềm khích hay xung đột tôn giáo”, không phải vì “thù oán niềm tin” gì cả. Sự kiện Cha Bề Trên địa phận Bạc Liêu là Phêrô Trần Minh Ký và cả các cha người Pháp khuyên ngài lên Bạc Liêu lánh mặt (ở trang TBD Foundation) cũng là 1 bằng chứng: Các lm khác, kể cả bề trên cũng không ai sợ mình là đối tượng sẽ bị thanh toán, mà họ chỉ lo có mỗi ông TBD.

Lý do khách quan nhất là: Vì ông này nương bóng người Pháp để được giành dân lấn đất ở địa phương đó, trong lúc Pháp đang trở lại cướp nước ta. Quan trọng hơn hết, ông đã làm chỉ điểm để Pháp tiêu diệt các lực lượng kháng chiến nhỏ lẻ ở An Giang. Nhờ đọc lịch sử các ý kiến đóng góp cho trang vi.wikipedia, chúng tôi khám phá ra điều này.

Ngày 24/4/2024, nick 113.161.78.193 giải thích "Sinh thời, ông làm linh mục trong khu vực An Giang nên nắm được nhiều thông tin về dân An Giang. Có rất nhiều tổ chức nhỏ lẻ trước thời Việt Minh hình thành chống Pháp. Ông được các giáo dân báo thông tin ông báo cho lính Pháp biết các vị trí của họ để lính Pháp đến tiêu diệt các tổ chức nhỏ lẻ do dân An Giang tự lập chống Pháp." Tiếc rằng sau đó, những người khác loại bỏ thông tin quan trọng này khỏi trang. Khi loan báo tin này, có nhiều bạn đọc đã gửi thêm các nguồn tin do chính họ thu thập được, như trình bày trong phần Phụ Lục tiếp theo.

Chỉ vì GHLM muốn ghi công và khuyến khích cho những con chiên trung thành “mở mang nước Chúa” nhưng không thể nói thật, không thể công khai  lấy đó làm lý do để phong thánh. Cho nên cứ nói khống là "thù ghét đức tin" hay "tranh chấp giữa các giáo phái" như đã ghi trên, thì rõ ràng là vừa hồ đồ, vô căn cứ, vừa gây nên sự chia rẽ tôn giáo vốn chưa hề có.

Cho nên rất nhiều lần, những người viết cho trang Trương Bửu Diệp (thường là giáo dân và các chức sắc trong Giáo hội La mã) đã sửa đổi thông tin cố gắng loại bỏ từ "Việt Minh" ra khỏi bài viết, một cách có chủ đích để khỏi ai tò mò tìm lý do.

Vì các tác giả cắt gọt, thiếu sót, bóp méo, sự thật, như thế cho nên các nguồn tin mâu thuẫn nhau, vô lý, ... đưa đến tình trạng người dân hoang mang, mù mờ về việc phong thánh cho Trương Bửu Diệp, nhân vật đầy tranh cãi này.

Như các bạn đã thấy, các thông tin thường chỉ chú trọng đến những câu chuyện "đạo đức" như giúp đỡ giáo dân  lúc sống. Rồi sau này, khi chương trình phong thánh được đặt thì bắt đầu tung ra các tin đồn "phép lạ". Thí dụ như tin đồn Cha Diệp nằm mơ thấy có người giúp xây nhà thờ, rồi sáng thức dậy tự dưng có người chở gạch đá, cát,... đến nhà thờ; như nước từ mồ mả của ông Diệp có thể chữa bệnh,.... Họ thi nhau kể những chuyện "linh thiêng" nhưng thật ra là những điều mê tín, vì rất thiếu khoa học, cốt để tạo thêm dư luận "thánh hóa" cho linh mục Trương Bửu Diệp. Làm vậy họ vừa khỏa lấp được tội ác của LM Diệp, vừa thu hoạch được vốn liếng dồi dào về tiền bạc để lo nộp cho Vatican trong vụ phong thánh. Tác giả Nguyễn Mạnh Quang đã có kể rằng "Sách Merchants In The Temple nói rõ là giá tiền bán một “tước hiệu thánh” vào khoảng 500 ngàn Euros tới 750 ngàn Euros" (từ 550 ngàn Mỹ kim đến 822 ngàn Mỹ kim) [xem Chương 12, Tập sách GIÁO HỘI LA MÃ: LỊCH SỬ VÀ HỒ SƠ TỘI ÁC]

Từ nhiều năm nay, nhiều bạn đọc đã gửi thư đến tòa soạn sachhiem.net để nhờ cung cấp thông tin về linh mục Trương Bửu Diệp, chú trọng đến cái chết của ông ấy.

Và bài này là nỗ lực để giải đáp, hy vọng là câu trả lời cuối cùng cho những thắc mắc của bạn đọc mà ngày nay trở nên rất quan trọng vì phong trào đòi phong thánh cho linh mục Trương Bửu Diệp đang hồi ráo riết.

Và đây là câu hỏi cho các con chiên của Giáo Hội La Mã ở Việt Nam: Tại sao các ông luôn chọn vị trí đối nghịch với dân tộc ???

 

___________

Tham khảo:

1. Vận động phong chân phước Cha Trương Bửu Diệp

(https://www.nguoi-viet.com/tin-chinh/Van-dong-phong-chan-phuoc -Cha-Truong-Buu-Diep-1239/)

2. Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp sẽ được phong chân phước

(https://www.vaticannews.va/vi/vatican-city/news/2024-11/ cha-phanxico-xavie-truong-buu-diep-phong-chan-phuoc.html)

3. “Cụ Cao Triều Phát - một chức sắc Cao Đài với sự nghiệp đại đoàn kết dân tộc”

(https://daibieunhandan.vn/cu-cao-trieu-phat-mot-chuc-sac- cao-dai-voi-su-nghiep-dai-doan-ket-dan-toc-10341597.html)

4. Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp

https://vi.wikipedia.org/wiki/Phanxic%C3%B4_Xavi%C3%AA_ Tr%C6%B0%C6%A1ng_B%E1%BB%ADu_Di%E1%BB%87p

5. Tóm Tắt Tiểu Sử Cha Fx. Trương Bửu Diệp

(https://www.tbdf.org/sp/CDpath1/p27/Tieu-Su-Cha-Diep/pages.html? CDpath=54)

6. Rev. Francis Truong Buu Diep In Vietnam

https://catholicpilgrimagenetwork.com/rev-francis-truong-buu-diep-in-vietnam/

7. “Đức Hồng Y Phạm Minh Mẫn Và Những Người Kể Về Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp”

(http://thuchoamdhk.com/Duc%20Hong%20Y%20pham%20 Minh%20Man%20va%20Nhung%20Nguoi%20ke%20ve%20cha%20 Truong%20Buu%20Diep.html)

8. “Ngày Cuối Đời của linh mục chánh xứ Phanxico Trương Bửu Diệp” của giáo dân Nguyễn thị Kiệm

https://svconggiao.net/2020/01/14/ngay-cuoi-doi-cua-linh-muc- chanh-xu-phanxico-truong-buu-diep/

9. Lm. Lê Ngọc Tỏ. "Tiểu sử Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp"

http://vietcatholic.com/News/Html/33082.htm

10. Trương Bửu Diệp

https://en.wikipedia.org/wiki/Tr%C6%B0%C6%A1ng_B%E1% BB%ADu_Di%E1%BB%87p

11. "Lễ Giỗ lần thứ 66 Linh mục Trương Bửu Diệp" Người Việt. ngày 17 tháng 3 năm 2012 (https://www.nguoi-viet.com/little-saigon/Le-Gio-lan-thu-66-Linh-Muc-Truong-Buu-Diep- 2845/ #google_vignette)

________________________

PHỤ LỤC

Du Nguyen

(ngày 30 June 2025, dưới post của Lý Thái Xuân)

MỪNG NGÀY ĐỀN TỘI CỦA TRƯƠNG BỬU DIỆP 12-03-1946 Trương Bửu Diệp đã bị Việt Minh lột truồng lấy thủ cấp vì tội làm mật thám chỉ điểm cho Pháp giết hại các anh hùng chống Pháp. Mời các bạn nghe lại bài hát về Trương Bửu Diệp để không quên tội ác của giặc đạo gây hại cho quê hương:

THÁNH VIỆT GIAN TRƯƠNG BỬU DIỆP (Bạc Liêu Hoài Cổ):

Nhạc: https://www.youtube.com/watch?v=vqml6-8O5Ks

Karaoke: https://www.youtube.com/watch?v=GAqpCpmk8O4&t=1s (xin xem lời ở dưới video)

Tôi từng nghe nhiều người già trên 70 tuổi ở Bến Tre kể 1 câu chuyện thế này "Ông Diệp đến vùng Tắc sậy khi đó chưa có nhà thờ này. Buổi tối ông Diệp ra đồng ruộng giả vờ cầu nguyện nhưng thực chất là liên lạc với Pháp để báo cáo tình hình hoạt động của Việt Minh cho Pháp biết và xin vật liệu xây nhà thờ. Một số người thấy ông này cầu nguyện rồi có được gạch cát xây nhà thờ nên nháo nhào la làng ỏm tỏi lên rằng ông ta được Chúa phù trợ, nhưng người ta đâu có biết vật liệu xây dựng đó là do bọn Pháp âm thầm cho người mang đến vào các buổi tối hàng đêm, đổi lại ông Diệp phải báo cáo cho Pháp biết về tình hình hoạt động của Việt Minh trong vùng đó. Sau khi ông Diệp chết, người ở Bạc Liêu và Bến Tre biết rõ quá khứ xấu của ông này nên chẳng quan tâm đến cái nhà thờ đó làm gì."

Ngày nay một số người trong đó có những người thiên chúa giáo không biết rõ quá khứ của ông Diệp nên cứ bảo rằng ông ta linh lắm, được chúa phù trợ, xin gì được nấy, họ đồn ầm lên, rủ nhau đi xin phép lạ từ ông Diệp.

Số lượng người được thì chỉ có vài người, còn lại hơn 99,9 % là những người không được thì tại sao họ lại im lặng vậy, sao không chịu lên tiếng dùm? Nên nhớ rằng cái mà ta được không phải là do ai cho ta cả, ta làm tốt thì hưởng quả tốt, làm xấu thì phải chịu quả xấu, không ai có quyền ban phước cho chúng ta cả, kể cả Chúa và ông Diệp. Tất cả chúng ta nên suy nghĩ lại đi, đừng để những điều lừa bịp, mê tín này xảy ra với chúng ta.

Nói thật là nếu ông Diệp có linh, thì cho tui trúng số Vietlote được 99,999 tỉ đồng Việt Nam đi rồi tui sẽ mua 100 con heo quay cảm tạ ông ấy. Lời thật thì mất lòng, xin những ai chưa biết rõ thì đừng rơi vào cái vòng mê tín đó mà uổng tiền, uổng công sức, còn những ai đã biết rồi thì đừng bao giờ tin nữa, sẽ khổ cả đời người.

THÁNH VIỆT GIAN TRƯƠNG BỬU DIỆP (Bạc Liêu Hoài Cổ)
Nhạc: Thanh Sơn
Lời: Trương Sỏi – Thi Nguyen

Nghe tiếng đồn rằng Trương Bửu Diệp
Dân gốc Tàu vượt biên lâu rồi
Về Bạc Liêu chui trốn, theo tà giáo phỉnh lừa dân,
Dị đoan mê tín truyền bá khắp vùng

Trương Bửu Diệp là tay giáo gian,
Xây thánh đường bịp dân phép lạ.
Lừa dân mang phép Chúa
Ban gạch ngói để dựng xây nhà thờ công giáo
Rộng lớn nhất vùng

Bạc Liêu có tên Việt gian,
Dân gian lan truyền Diệp xưa là giống gian tà
Cống thân cho Pháp sát hại Việt Minh
Cho nên kết cục của y
Chính là cái chết khỏa thân, chặt đầu

Cho nhắn gởi toàn dân mấy lời
Trương Bửu Diệp là tên phản loạn.
Dù cho y phong Thánh
Chỉ là Thánh giặc Việt gian đời đời nguyền rủa
Sử sách lưu truyền

---

Nghe tiếng đồn rằng Trương Bửu Diệp
Dân gốc Tàu vượt biên lâu rồi
Về Bạc Liêu chui trốn, theo tà giáo phỉnh lừa dân,
Dị đoan mê tín truyền bá khắp vùng

Trương Bửu Diệp là tay giáo gian,
Xây thánh đường bịp dân phép lạ.
Lừa dân mang phép Chúa
Ban gạch ngói để dựng xây nhà thờ công giáo
Rộng lớn nhất vùng

Bạc Liêu có tên Việt gian,
Dân gian lan truyền Diệp xưa là giống gian tà
Cống thân cho Pháp sát hại Việt Minh
Cho nên kết cục của y
Chính là cái chết khỏa thân, chặt đầu

Cho nhắn gởi toàn dân mấy lời
Trương Bửu Diệp là tên phản loạn.
Dù cho y phong Thánh
Chỉ là Thánh giặc Việt gian đời đời nguyền rủa
Sử sách lưu truyền
Đừng tin nghe mê tín,
Mang tiền cống nạp cầu xin một tên giặc giáo
Hại nước dân mình.