 |
06 tháng 11, 2010
|
SGTT.VN - 25.10.2010, 08:25 (GMT+7) - Dư luận rất muốn biết tập đoàn Than – khoáng
sản Việt Nam (TKV) xử lý bùn đỏ thế nào khi khai thác bôxít ở Tây
Nguyên. Không có tài liệu được công bố chi tiết, chúng ta đành dựa vào
phát ngôn của những người có trách nhiệm để suy đoán và hình dung TKV sẽ
làm như thế nào.
Hồ chứa thất
thải của nhà máy Ajkai Timfoldgyar (Hungary) bị vỡ một đoạn
lớn vào ngày 4.10, và bùn đỏ từ đây tràn ra các khu vực dân
cư lân cận.
Ảnh: Green
Peace/ Reuters
|
Ông bộ trưởng bộ Tài nguyên và môi trường nói với báo
giới, “chúng tôi bảo đảm hồ bùn đỏ ở Tây Nguyên an toàn”. Tuy nhiên, đó
là về mặt lý thuyết. Nên “chúng ta vẫn phải tiếp tục nghiên cứu về hệ số
an toàn... Chúng tôi đã sang khảo sát mô hình bùn đỏ của Brazil, Úc và
khu vực bùn đỏ ở những nơi này đã trồng cây xanh được 20 năm nay. Hiện
tại, chúng ta đang làm theo mô hình của Brazil và Úc, chứ không phải mô
hình của Hungary... Hungary chứa vào một cái hồ, nhưng Tây Nguyên chúng
tôi chia ra từng lô một. Mỗi lô 5ha, khi đổ đầy lô này và xử lý các biện
pháp an toàn rồi mới làm đến lô khác”.
Về phía TKV, một ông phó tổng giám đốc nói rằng: “Các
hồ chứa bùn đỏ được xây dựng xa hệ thống sông suối, xa các khu dân cư.
Mỗi hồ được chia thành các khoang, mỗi khoang có diện tích 14 – 16ha, có
khả năng chứa hàng triệu mét khối”.
Còn ông trưởng ban nhôm – bôxít của TKV cho rằng, tuy
TKV cũng dùng công nghệ thải ướt như Hungary, nhưng ông thấy “điều kiện
của Hungary và Việt Nam khác nhau. Hungary dung tích bể chứa rất lớn,
nằm trên bề mặt đồng bằng, mặt bể chứa bùn đỏ lại đắp nổi. Các bể chứa
bùn đỏ của TKV nằm trong thung lũng, chia khoang nhỏ hơn, việc chảy tràn
rất khó xảy ra. Giả sử có tràn bùn thì dung tích tràn cũng rất nhỏ...
Theo thiết kế của dự án Tân Rai, hồ số 1 có diện tích 110ha chia làm tám
khoang, khoang nhỏ khoảng 600.000m3, khoang lớn 1,6 triệu m3... Tổng
công suất của hai nhà máy Tân Rai và Nhân Cơ là 1,25 triệu tấn/năm,
lượng bùn đỏ thải ra ước tính 2,4 triệu tấn/năm”.
Bạn đọc chẳng thể hiểu các khoang của hồ bùn đỏ lớn hay
nhỏ thế nào. Ông bộ trưởng bảo các khoang (lô) rất bé chỉ có 5ha. Còn
TKV nói các khoang cũng nhỏ thôi, khoảng 14 – 16ha. Sự vênh nhau là ba
lần! Có lẽ con số của TKV gần thực tế hơn.
Không rõ mô hình của Úc và Brazil như thế nào, nhưng từ
cách giải thích trên của những người có trách nhiệm có thể thấy, cách
làm của TKV cũng na ná như cách làm ở Hungary.
Tại Ajka ở Hungary, dây chuyền sản xuất số 1 hoạt động
từ năm 1943 - 1982 với công suất dần tăng lên đến 180.000 – 185.000
tấn/năm. Dây chuyền số 2 được đưa vào hoạt động năm 1972 với công suất
240.000 tấn/năm. Công suất này được nâng lên 300.000 tấn/năm trước 1980.
Bây giờ, dây chuyền số 2 là nhà máy đang hoạt động duy nhất ở Hungary.
Sản lượng hiện nay khoảng 250.000 tấn/năm (nói cách khác Tân Rai lớn hơn
nhà máy này của Hungary 2,6 lần!) Từ đó đến nay, nhà máy này đã thải ra
khoảng 30 triệu tấn bùn đỏ được chứa trong hồ có mười khoang, sự cố vỡ
đập xảy ra ở khoang số 10, khoang này có diện tích khoảng 30ha. Sức chứa
của mỗi khoang cỡ 4 – 6 triệu m3.
Theo giấy phép mà bộ Bảo vệ môi trường và thuỷ lợi
Hungary cấp cho công ty MAL (chủ mỏ, tương tự như TKV ở ta), thì khoang
số 10 đã chứa 1,287 triệu m3 (khoảng 2 triệu tấn) bùn đỏ, và
còn có thể chứa thêm 2,9 triệu m3 (6,2 triệu tấn) bùn đỏ nữa.
Có thể thấy nếu số liệu TKV đưa ra (0,6 – 1,6 triệu m3)
chính xác, các khoang của MAL có sức chứa lớn hơn của TKV khoảng 2 – 2,5
lần (14 – 16ha so với 30ha hay 1,6 triệu so với 4,2 triệu m3).
Nhưng lưu ý rằng khi vỡ, khoang số 10 của MAL chưa đầy.
Công nghệ chế biến bôxít thành alumin của TKV và của MAL là như nhau.
Quy trình xử lý bùn đỏ được phép của MAL gồm sáu
khâu chính như sau:
Bùn đỏ được bơm đến các khoang qua các đường ống
thép.
Bùn đỏ được tích liên tục vào các khoang đang hoạt động.
Thu gom nước (mưa, tuyết và nước thải) qua hệ thống rãnh và bể thu
gom nước và đưa lên khoang hoạt động.
Nước đọng trên lớp bùn đỏ đã lắng trong khoang hoạt động được dẫn
vào máy bơm để thu hồi nước cho quá trình sản xuất alumin cũng như để
trung hoà nước được thu hồi.
Phủ các khoang đã đầy bằng một lớp xỉ và tro dày từ 0,4 – 0,5m để
chống bùn đỏ biến thành bụi khi khô và làm cứng bề mặt phục vụ cho quá
trình hoàn thổ tiếp theo.
Vận hành mạng lưới giám sát, đánh giá các kết quả đo lường và khảo
sát.
Tuy TKV không nói rõ, nhưng có lẽ các khâu xử lý của
TKV đại thể cũng vậy. Thí dụ, tương ứng với khâu thứ năm kể trên, đại
diện của TKV nói: “Trong 1 – 2 năm sẽ tiến hành đóng hồ, phủ một lớp đất
dày, rải nhựa chống nước ngấm xuống và hơi bùn đỏ bốc lên, dùng tro bay
núi lửa và lớp đất dày phủ lên trồng cây. Các nước trên thế giới đều
thực hiện điều này bình thường và an toàn”.
Có thể nói toàn bộ công nghệ chế biến bôxít và công
nghệ xử lý bùn đỏ của TKV về cơ bản như của Hungary, có khác chăng là
điều kiện cụ thể của địa phương.
Nhưng lập luận rằng “Hungary chứa vào một cái hồ, nhưng
Tây Nguyên chúng tôi chia ra từng lô một. Mỗi lô 5ha, khi đổ đầy lô này
và xử lý các biện pháp an toàn rồi mới làm đến lô khác” là không chính
xác. Ở khu bị vỡ đập, các khoang của Hungary lớn hơn, nhưng cũng không
lớn hơn quá nhiều.
Tổng số bùn đỏ trong hơn 50 năm hoạt động và được chứa
trong các khoang của nhà máy này tại Hungary là khoảng 30 triệu tấn. Hồ
số 1 tại Tân Rai, theo số liệu của TKV có thể ước tính ra sức chứa cỡ 17
triệu tấn bùn đỏ, đảm bảo cho nhà máy hoạt động 12 năm và sẽ chuyển qua
hồ chứa số 2.
Người ta cũng nói, hồ bùn đỏ ở Tây Nguyên không gần
sông, suối, là “thung lũng chết” nên không thể vỡ đập, trừ khi có động
đất cấp 7 (ông bộ trưởng nói nay đã quy định phải chịu được động đất cấp
9).
Một khác biệt quan trọng nữa là mưa lũ ở chúng ta lớn
hơn ở Hungary rất nhiều, độ cao của Tây Nguyên khoảng 700m, nên người ta
nói các hồ bùn đỏ sẽ là “các quả bom nổ chậm” treo trên nóc nhà quả là
không sai.
Thông tin chưa thật sự rõ ràng, TKV hãy đưa ra công
khai các thông tin như vị trí, số liệu của hồ chứa bùn đỏ, công nghệ xử
lý... một cách chính thức để người dân có thể “củng cố” lòng tin vào sự
chắc chắn của hồ bùn đỏ. Còn mỗi người đưa ra một loại thông tin khác
nhau (có khi chênh nhau đến ba lần) thì rất khó tin vào những lời hứa
như đinh đóng cột của các vị.
TS Nguyễn Quang A
|
Nếu không an toàn thì dừng
Ông Nguyễn Văn Ban, nguyên trưởng ban dự án
nhôm của tổng công ty Khoáng sản Việt Nam thuộc tập đoàn Công
nghiệp than – khoáng sản Việt Nam – TKV:
“Phương pháp xử lý bùn đỏ áp dụng tại hai nhà
máy Tân Rai (Lâm Đồng) và Nhân Cơ (Dăk Nông) không phải là
phương pháp tiên tiến nhất. Không ai có thể lường trước được
những nơi xây dựng hồ chứa bùn đỏ đó có xảy ra những trận mưa lũ
lớn làm vỡ hồ không”.
Hồ chứa bùn đỏ an toàn về lý thuyết
Bộ trưởng bộ Tài nguyên và môi trường Phạm
Khôi Nguyên:
“Tôi không giật mình vì sự cố vỡ hồ chứa bùn đỏ
gây ảnh hưởng nghiêm trọng tại Hungary, công nghệ của họ khác
hoàn toàn của Việt Nam. Chúng tôi đã sang tận Brazil, Úc khảo
sát mô hình chứa bùn đỏ để học tập”.
Không nhất thiết dừng dự án
Ông Dương Văn Hoà, phó tổng giám đốc TKV:
“Không nên vì sự cố ở Hungary mà dừng hoàn toàn
công nghiệp nhôm. Rõ ràng nếu dừng nhà máy, thiệt hại lớn, nặng
nề là nhãn tiền bởi đã đầu tư trên 400 triệu USD vào dự án bôxit
Tây Nguyên trong tổng vốn đầu tư khoảng 12.000 tỉ đồng (khoảng
600 triệu USD). Các nhà máy ở Việt Nam đã có phương án đảm bảo
an toàn, đã tính hết phương án chống thấm, chống tràn, động đất,
lũ quét và tiếp tục nghiên cứu để tăng tính an toàn”.
Cơ hội để rút khỏi dự án trong danh dự
GS Chu Hảo:
“Thảm hoạ bùn đỏ mà người Hungary đang phải
gánh chịu là một thời điểm thích hợp, thậm chí là cơ hội tốt
nhất để chúng ta rút khỏi dự án một cách hợp lý, trong danh dự”. |
nguồn https://sgtt.vn/Goc-nhin/131677/TKV-xu-ly-bun-do-the-nao.html
Các bài liên hệ đến nghi vấn về "bùn đỏ"
- Tập Đòan Than-Khóang-Sản (TKV) Xử Lý Bùn Đỏ Thế Nào? (TS Nguyễn Quang A)
- "Lũ bùn đỏ" tấn công hàng trăm hộ dân Cao Bằng (Yến Thanh/Bee.net)
- Dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên bị phản đối quyết liệt (Sưu tầm liên mạng)