Một số khác biệt giữa tiếng Bắc và tiếng Nam

Đào Văn Bình

http://sachhiem.net/DAOVB/VH/DaovBinh_BacNam.php

21-Dec-2022

Bắc => Nam

A dua => Hùa theo
Ám quẻ => Kỳ đà cản mũi
Ăn bám =>   Báo cô
Ăn cắp => Chôm, chôm chĩa (tiếng lóng)

Ăn mày =>  Ăn xin
Ăn mày đòi xôi gấc => Nghèo mà ham
Ăn theo, ăn ké =>  Ăn có
Anh cả => Anh hai
Anh rể, em rể =>   Dượng
Áo cánh =>  Áo bà ba
Áo may-ô => Áo thun ba lỗ, áo thun
Áo quan => Hòm
Ba ba =>  Cua đinh
Bà ấy, cô ấy, ông ấy => Bả, cổ, ổng
Bà La Sát => Bà chằn
Bàn là => Bàn ủi (Tiệm giặt ủi)
Bách (100) =>   Bá (bá tánh= trăm họ)
Bạn, nhân tình =>  Bồ
Bản (bản sư) => Bổn (bổn sư)  
Bản mệnh => Bổn mạng (Phật)
Bản tính => Bổn tánh
Bàng quang =>  Bọng đái
Bánh đa =>  Bánh tráng
Bánh ga-tô =>   Bánh bông lan
Bánh rán => Bánh cam
Bánh tây => Bánh mì
Bảo => Bửu

Bảo bối =>  Bửu bối
Bát =>  Chén, tô
Bát phố => Dạo phố
Bắt nạt => =>   Ăn hiếp
Bé tẻo teo, bé tí =>   Bé xíu
Bệnh hủi => Bệnh cùi
Bệnh lòi dom =>  Bệnh trĩ
Bệnh thổ tả =>   Dịch tả
Béo =>  Mập
Béo phì =>  Mập  ú
Bèo Nhật Bản => Lục bình
Bí tất =>   Vớ   
Bố mẹ, cậu mợ => Ba má 
Bố mẹ =>  Ông già, bà già
Bố mẹ, thầy, u => Tía má
Bạn, nhân tình => Bồ, có bồ
Bộ đồ chiến (ưng ý nhất) =>  Bộ đồ vía
Bóc mẽ =>  Lật tẩy, lột mặt nạ
Bóng =>   Banh (trái banh)
Bùn => Xình, xình lầy
Bủn xỉn => Kẹo
Buồn cười => Tức cười =>
Buồn ơi là buồn =>  Buồn năm phút
Buồn chết đi được =>  Rầu thúi ruột
Ca-nô =>  Xuồng máy
Cá cược => Cá độ
Cá quả => Cá lóc
Cá voi =>  Cá ông
Càn khôn =>   Kiền khôn
Cân =>  Kí-lô
Càu nhàu, cằn nhằn => Càm ràm
Cầu lông => Vũ cầu (vũ cầu là cầu làm bằng lông chim)  
Cây cảnh =>   Cây kiểng
Chán phèo => Vô duyên
Chăn => Mền
Chân (chân chính) =>   Chơn (chơn chánh)
Chẳng ăn thua gì => Chẳng nhằm nhò gì
Chiều chuộng, chăm sóc  =>   O bế
Chính (hành chính) =>   Chánh (hành chánh)
Chính quyền =>  Chánh quyền
Chính tả (viết) => Chánh tả
Chè =>  Trà
Chè tàu =>  Trà tàu
Chết già (ế chồng) =>   Ở giá  
Chim gái, chim chuột, tán gái  =>   O mèo
Choáng váng mặt mày =>  Tá hỏa tam tinh
Chơi hội => Chơi hụi
Chổi xể =>  Chổi chà
Chu (Phan Chu Trinh)   =>   Châu (Phan Châu Trinh)
Chum, vại =>  Lu, khạp
Chơi xỏ => Chơi xấu
Chủng đậu => Trồng trái
Chuột sa chĩnh gạo => Chuột sa hũ nếp
Chuyện nhảm =>  Ba lơn, chuyện ruồi bu  
Chuyện gẫu =>   Tán dóc
Có chửa => Mang bầu, có bầu
Cỗ bàn => Tiệc tùng
Cốc rượu =>   Ly rượu (ly rượu mừng)
Cơm khê =>   Cơm khét
Cơm rang =>  Cơm chiên
Con chấy (bắt chấy trên đầu) =>  Con chí (bắt chí trên đầu)
Con tàu vũ trụ => Phi thuyền không gian
Cồn (Nồng độ cồn trong máu) =>  Rượu (Nồng độ rượu trong máu)
Cua gái =>  O mèo
Củ đậu => Củ sắn
Cùng đinh => Dân đen
Cười lộn ruột =>  Cười bể bụng
Cười tủm tỉm =>  Cười mỉm chi
Cương (Kinh Kim Cương) =>  Cang (Kinh Kim Cang) (Phật)

Cương thường => Cang thường
Dạ dày => Bao tử
Dại =>   Khờ
Dan díu (tình ái) =>   Lẹo tẹo
Dê => Ba lăm (35)
Diện kẻng =>   Ăn mặc bảnh
Diêm (hộp diêm) =>  Quẹt  (hộp quẹt)
Diễu binh =>   Diễn binh
Dọa =>  Hù
Dọc mùng =>  Bạc hà
Dớp (vận xui) => Huông
Du côn => => Du đãng
Du thủ du thực => Đá cá lăn dưa
Dưa chuột =>  Dưa leo
Đá bóng => Đá banh (từ chữ ballon của Pháp)
Đái (Đái công chuộc tội) => Đới (Đới công chuộc tội)
Đâm => Lụi
Đá penalty (bây giờ gọi là luân lưu) => Đá phạt đền/đá ở chấm phạt đền
Đại thụ => Đại thọ
Đan (linh đan) =>  Đơn (đơn điền, cao đơn hoàn tán, linh đơn)
Đàn ca =>  Đờn ca
Đàn đúm => Tụm năm túm ba
Đần độn => Lù đù, cù lần  
Đánh bốc (boxing) =>   Quyền Anh
Đánh nhau =>  Uýnh lộn => =>
Đánh chén, chè chén Nhậu   
Đậu phụ => Tàu hũ
Đắt đỏ =>  Mắc mỏ
Đen như hòn than bóc nõn   => Đen thui, đen như cột nhà cháy
Đẹp, tốt, giỏi, chiến, cừ  => Ngon lành, bảnh
Đi chân chữ bát => Đi hàng hai
Đi đái =>   Đi tiểu
Đi ỉa => Đi cầu
Đi đời nhà ma =>  Tiêu tùng
Đi chuyến tàu suốt =>   Hết đường tương chao
Đĩa =>   Dĩa
Điếu đóm =>   Tà lọt
Đỗ => Đậu
Đỗ bằng => Đậu bằng (đậu bằng trung học chẳng hạn)
Đỗ xanh => Đậu xanh
Đồ chết tiệt => Đồ mắc dịch
Đồ đồng nát =>   Đồ lạc xoong
Đòn hội chợ =>   Bề hội đồng
Đồng bóng (tính) => Bốc đồng
Đồng xu => Bạc cắc
Đũa xe đạp => Căm
Đứng dạng chân =>  Chàng hảng
Được => Đặng (Thà mất lòng anh đặng bụng chồng)
E thẹn =>   Mắc cở
Êm thắm => Êm ru bà rù
Gà tơ => Gà mái dầu
Gạo nếp cẩm =>  Gạo nếp than
Gầy =>  Ốm
Gầy trơ xương /Gầy như con ma  =>  Ốm cà tong cà teo, ốm nhắt
Giả vờ =>  Giả bộ
Hàng mã => Đổ dỏm
Hen (bệnh) => Suyễn
Hồ tiêu => => Hạt tiêu
Hơi đâu mà buồn => Sức mấy mà buồn
Khách trú =>   Ba Tàu
Khoai sọ => Khoai môn
Kịch nói => Thoại kịch
Kiết tường => Cát tường
Hết chỗ chê => Hết sẩy
Hết sạch => Hết trơn hết trọi
Hiệu (hiệu phở) => Tiệm phở
Hợp (Liên Hợp Quốc) => Hiệp (Liên Hiệp Quốc)
Hoa =>  Bông
Hoa nhài => Bông lài 
Hoa đại (hoa hình chữ Đại) =>  Bông xứ
Hoa tai (nữ trang) => Bông tai
Hoạn lợn => Thiến heo
Hoang phí =>  Xài sang => =>  
Hổ => Cọp
Hòa (Hòa cả làng) => Huề (Huề cả làng)
Hoàng Đế =>   Huỳnh Đế (cua Huỳnh Đế)
Hòm (đựng đồ hay quần áo) =>  Dương hay giương
Áo quan => Hòm
Hòm thư => Hộp thư
Hống hách =>  Làm tàng, làm phách
Hồng (hoa) => Hường
Hủi =>   Cùi (trại cùi, người cùi)
Hương (thắp hương)   => Nhang (thắp nhang)
Hụt hẫng => Chới với (không chỗ bám víu)
Kênh kiệu =>   Làm phách, lên mặt
Khang =>  Khương (Phú, Quý, Thọ, Khương, Ninh)
Khách trú =>   Các chú, Ba Tàu, Tàu
Kịch nói => Thoại kịch
Khiếp =>   Sợ
Khoèo, chơi đểu =>   Đá giò lái
Khoai sọ => Khoai môn
Khoan thai => Chậm rãi, tà tà
Khuyên (đeo tai) =>  Khoen
Khuỷu tay =>  Cùi chõ =>
Kim cương => Hột xoàn
Là (quần áo) =>   Ủi (thợ giặt ủi)
Lã (họ) => => Lữ
Lã Bố =>   Lữ Bố
Làm ăn => Mần ăn
Làm bừa => Ẩu
Làm dáng =>   Điệu bộ
Làm phiền, quấy rối => Phá rầy, quấy rầy
Làm thuê => Làm mướn
Lang thang, vớ vẩn =>  Lang bang
Làng => Xã
Lạng => 100 gram
Lạng (vàng) => Lượng (vàng) 
Láng bóng =>  Láng cóong
Lẫy (Em bé biết lẫy) Lật
Lề mề =>   Chậm lụt, lè phè
Lễ gia tiên =>  Lễ ông bà
Lên cơn =>  Mát dây
Liến thoắng (nói) => Tía lia
Lĩnh (quần) => Lãnh
Lộ tẩy =>   Bể mánh
Lòi dom (bệnh) => Trĩ
Lỡm => Đùa, đùa cợt
Lợn =>  Heo
Lợn lòi => Heo rừng
Lợn quay => Heo quay
Lông mi =>  Lông nheo
Lúi cúi =>  Lui cui
Lười => Làm biếng
Luộm thuộm, không đứng đắn => Bê bối 
Lung tung, bừa bãi =>   Tùm lum (cây cỏ mọc tùm lum)
Lý trưởng =>   Hương cả
Ma mãnh => Ma lanh
Màn =>  Mùng
Mắng mỏ => La rầy
May rủi => Hên xui
Mẹ ghẻ => Mẹ kế
Mệnh (Minh Mệnh, cách mệnh)  => Mạng (Minh Mạng, cách mạng)
Mì chính => Bột ngọt
Miếu => Miễu
Mình ơi =>  Cưng ơi
Mộc nhĩ =>  Nấm mèo
Một tấc lên trời, khoe khoang =>  Nổ, nổ sảng
Mũ => Nón
Mù => Đui
Mũ ni che tai (thái độ)  => Trùm mền
Mừng tuổi =>  Lì xì
Mướp đắng => Khổ qua
Nằm mê, nằm mơ => Mớ
Nến =>  Đèn cầy
Ngã =>  Té (té xỉu)
Ngan => Vịt xiêm
Ngày giỗ => Ngày kỵ  
Nghe hơi nồi chõ => Nghe lóm, đoán mò
Nghĩa (Quảng Nghĩa) => Quảng Ngãi
Nghiện => Ghiền
Ngõ =>  Đường hẻm, hẻm
Ngô =>  Bắp
Ngô rang => Bắp rang
Ngổ ngáo =>   Ngang tàng
Ngồi lê đôi mách =>  Nhiều chuyện
Ngọt lịm => Ngọt như mía lùi
Nhà tù =>  Khám
Nhại => Nhái (giọng)
Nhậm  (Ngô Thì Nhậm)   Nhiệm (Ngô Thời Nhiệm)
Nhậm chức => Nhiệm chức
Nhân (nhân nghĩa) =>   Nhơn (Nhơn nghĩa)
Hương (bát hương) =>  Bát nhang
Nhanh (nhanh lên) =>   Lẹ (lẹ lên)
Nhanh như chớp =>  Lẹ như chớp
Nhanh nhẩu đoảng =>   Lanh chanh
Nhất => Nhứt (Tân Sơn Nhứt)
Nhảy đầm =>   Khiêu vũ
Nhớ mãi => Nhớ hoài
Như mớ bòng bong =>  Rối như canh hẹ
Như thế này =>   Như vầy
Như trời giáng => Tá hỏa tam tinh   
Ninh nhừ => Hầm (Gà hầm thuốc bắc)
Nói láo => => Ba xạo, nói xạo, nói dóc
Nói kháy => Móc lò
Nói liến thoắng => Nói tía lia
Nói phét thành thần => Dóc tổ
Nói phét, nói điêu => Nói dóc, ba sạo
Nói quá, khoe khoang   =>  Nổ
Nũng nịu => Nhõng nhẽo
Nước bọt => Nước miếng
Nước dùng => Nước lèo
Nuông chiều =>   Cưng  
Ốm (Ốm tương tư) =>  Bệnh (Bệnh vì thất tình)
Ông ba bị chín quai =>  Ông kẹ
Phá hại   , báo đời =>   Phá  gạo
Phải lòng => Thương, yêu ai
Phanh =>   Thắng (xe)
Pháo hoa => Pháo bông
Phẩy (dấu) =>  Phết
Phì cười =>  Tức cười
Phố (Phố Hai Bà Trưng) =>  Đường (Đường Hai Bà Trưng)
Phố khách =>  Phố Tàu
Phúc => Phước
Phục viên =>   Về hưu, về vườn
Phụng (loan phụng) => Phượng (loan phượng, phượng vĩ)
Quả =>  Trái
Quả dứa => Trái thơm, trái khóm
Quả na =>  Mãn cầu
Quả roi => Mận
Quán (quán phở) =>  Tiệm (tiệm phở)
Quần cụt, quần short  =>  Quần đùi
Quần lĩnh =>   Quần lãnh
Quý =>  Quới (Quới nhân phù trợ)
Rán (gà rán) =>   Chiên (gà chiên)
Rang (cơm rang) =>  Chiên (cơm chiên)
Rau húng => Rau thơm
Rau mùi =>  Rau ngò
Rau ngổ =>  Rau ngò om   
Rau cải cúc => Rau tần ô
Rẽ => => Quẹo (quẻo phải, quẹo trái)
Rét (thời tiết) => Lạnh
Rượu nếp =>   Cơm rượu
Rượu trắng => Rượu đế
Sà-phòng => Sà-bông
Sắc (dao) => Bén
Săm, lốp => Vỏ, ruột  (xe) 
Sân bay =>  Phi Trường (Phi Trường Tân Sơn Nhất) 
Sắn =>   Khoai mì
Sáng dạ =>  Thông minh
Sào ruộng =>   Một công ruộng
Say túy lúy, say mèm =>  Say xỉn
Sinh (chúng sinh) => Sanh (chúng sanh)
Sợ => Ớn (Ớn da gà)
Sơn (núi) => San (giang san)
Suất ăn, suất quà =>  Phần ăn, phần quà
Súng cao-su => Ná thung
Súng lục => Súng sáu
Súp-lơ => =>  Bông cải  
Sướng làm sao đâu =>   Đã đời
Súy (nguyên súy) => Soái  (nguyên soái)
Ta đây (thái độ) => Làm tàng, làm phách
Tá (12) =>  Lố (12)
Thong thả =>   Tà tà
Tách => Ly
Tẩm quất => Đấm bóp
Tán láo => Tán dóc
Tệ, không tốt lắm => Bết bát
Thái bình => Thới bình thạnh trị
Thằng quỷ sứ  (phá phách) => Thằng ông nội
Tháo dạ (bệnh) => Tiêu chảy
Thất hứa, lỡ hẹn =>   Cho leo cây, hứa lèo
Thật (thật thà) =>  Thiệt (thiệt thà, làm chơi ăn thiệt)
Thẹn => Mắc cở
Thì  (Ngô Thì Nhậm)   => Thời (Ngô Thời Nhiệm)
Thìa =>  Muỗng
Thịnh trị => Thạnh trị
Thịt ba rọi =>   Thịt ba chỉ
Thư thái hân hoan => Thơ thới hân hoan
Thổ Công =>   Ông Địa
Thoái (Tiến thoái lưỡng nan) => Thối (Tiến thối lưỡng nan)  
Thối =>  Thúi, thúi rùm
Thôn => Xóm
Thong thả =>   Tà tà
Thông gia =>   Xui gia
Thủ lĩnh =>  Thủ lãnh
Thụ  (cây) =>   Thọ
Thùng sắt tây => Thùng thiếc
Thuyền => Ghe
Thượng nguyên => Thượng ngươn
Tiến =>  Tấn (tấn công)
Tiêu cho sướng => Xài đã đời
Tiêu dùng =>   Tiêu thụ
Tinh tiến => Tinh tấn (Phật)
Tính,  bách tính => Tánh, bá tánh
Thối hoăng => Thúi hoắc, thúi rùm
Thông gia =>   Xuôi gia/xui gia
Thu (tiền) =>   Thâu (tiền)
Thu tóm =>  Thâu tóm (gom lại)
Thủ lợn => Đầu heo
Thủ đoạn => Mánh mung
Thủng (bị thủng) =>  Lủng (bị lủng)
To => Bự
Tôi => Tui (tụi tui)
Tối dạ =>   Kém thông minh
Tối om =>  Tối thui, tối mò
Tôn (Lý Thánh Tôn) => Lý Thánh Tông
Tốt => Chốt (cờ tướng
Trái khoáy, ngược đời =>  Cắc cớ
Trẻ con => Con  nít
Trèo cao => Nghèo mà ham
Trứng gà => Hột gà
Trứng vịt => Hột vịt
Tức như bò đá, tức lộn ruột => Tức cành hông  
Tức chết đi được =>  Tức thấy mồ
Tùng  (tùy tùng) =>   Tòng (tùy tòng, tại gia tòng phụ)
Tùng lâm => Tòng lâm (Phật)
Vâng (Miền Bắc gọi dạ, bảo vâng) => Dạ (Miền Nam cái gì cũng dạ)
Vành xe =>  Niềng 
Vào =>  Vô (Thương em anh cũng muốn vô)
Vào tù, ở tù => Xộ khám
Ví đầm => => Bóp đầm
Vặn vẹo =>  Bắt bẻ 
Vàng ròng =>  Vàng y
Vẽ vời =>  Bày đặt
Vô duyên, nhạt như nước ốc  => Lãng nhách, lãng òm
Vỡ (làm vỡ) =>   Bể  (làm bể)
Vợ, chồng =>  Ông xã, bà xã 
Vớ bở =>   Trúng mánh
Vỡ (Cười vỡ bụng) =>  Bể (Cười bể bụng)
Vòi tiển, moi tiền => Bắt địa
Vũ đài =>  Võ đài
Vũ khí =>  Võ khí
Vũ trang => Võ trang
Vừng => Mè   
Vuốt râu hùm => Xỉa răng cọp
Xá lỵ => Xá lợi (Phật)
Xài hoang =>   Xài phí
Xấu hổ => => Mắc cở
Xe ô-tô => Xe hơi
Xe ngựa =>  Xe thổ mộ
Xì dầu =>  Nước tương
Xúi  quẩy =>   Xui, xui tận mạng
Xưa lắm rồi => Xưa như trái đất
Xuống dốc không phanh => Đời tàn trong ngõ hẹp
Yểu điệu, õng ẹo =>  Làm bộ làm tịch

Đào Văn Bình

(California ngày 17/12/2022)

____________

Bài đọc thêm:

- Tiếng Việt thời nay: nên cười hay nên khóc?

---

- Link các bài viết của tác giả Đào Văn Bình -