icon
< http://sachhiem.net/printemail.php?id=2005 >

Pétrus Ký - Nỗi Oan Lớn Cỡ Nào?

SH: Đánh giá Pestrus Ký có thể tóm gọn bằng 2 câu:
- Tài chính trị: Báo cáo với Pháp những lời ông thuyết phục triều đình An Nam đầu hàng.
- Tài văn học: Chính ông cho biết, đã soạn và xuất bản “các tác phẩm là nhằm mục đích giúp Pháp biến đổi và đồng hóa dân tộc An Nam”
_____________________________


Nếu Vĩnh Ký là người yêu nước thì những Trương Định, Võ Duy Dương, Hoàng Diệu, Nguyễn Tri Phương, Phan Đình Phùng... những người chống lại thực dân Pháp và đám tay chân giành giữ độc lập dân tộc, chúng ta nên gọi họ là gì?

trích FB Chiến tranh Việt Nam tư liệu và sự thật
(https://www.facebook.com/ctvntlvst/photos/a.745774735470419.1073741828.744246142289945/1238604816187406/?type=3&theater)

Nỗi oan lớn cỡ nào?

-----

"Tôi nhân danh là người đại diện cho tín hữu Ki-tô kính dâng lên Ngài lời cầu xin của chúng tôi... nỗi thống khổ mà chúng tôi hằng gánh chịu dưới bạo quyền của các quan lại triều đình gây ra... Tất cả chúng tôi chắc sẽ chịu chết nếu Ngài không kịp đánh đuổi kẻ thù [nhà Nguyễn] của chúng ta..." [1]

Đó là lời thỉnh cầu của Trương Vĩnh Ký gửi trung tá hải quân Pháp Jean Bernard Jaureguiberry vào tháng 3-1859 - thời điểm mà cả nước, trong đó có cả vua quan triều Nguyễn và cả dân tộc đang chống lại thực dân Pháp. Sau khi Pháp vào đánh chiếm Nam Kỳ, ông là một trong những thông ngôn, tư vấn chính sách cai trị cho Pháp. Ông gọi những người kháng chiến (Trương Định, Nguyễn Trung Trực, Phan Đình Phùng, Tôn Thất Thuyết...) là đám giặc cỏ phiến loạn không hiểu thời thế.

Tồi tệ hơn, trong thư gửi cho tướng Pháp Bossant, quyền thống đốc, để trình bày sự cầu mong thực dân Pháp chiếm và cai trị toàn xứ Bắc kỳ ngày 28-4-1876, Ký viết: "Và phải chăng sự khốn cùng đang bao trùm trong dân chúng, và phải chăng khắp nơi người ta đang nghe đòi hỏi những sự thay đổi và một nền cai trị hữu hiệu để duy trì trật tự, ban cho dân chúng một ngày mai". Sợ quân Pháp do dự không chịu chiếm miền Bắc, Bao-ti-xi-ta (tên thánh của Trương Vĩnh Ký) còn đem miếng mồi kinh tế béo bở của xứ Bắc Kỳ ra để khơi động lòng tham của thực dân Pháp: "Và tất nhiên, xứ sở chẳng thiếu tài nguyên, đất đai mà tôi dám quyết rằng có thể sánh với thổ nhưỡng của nước Pháp, ít ra là đối với Algérie, chất chứa nhiều của cải đủ để làm nên tài sản cho một quốc gia. Đất này tiện lợi cho những vụ trồng trọt các mùa thay đổi khác nhau. Những cuộc thí nghiệm trồng nho và gieo lúa mì cho thấy những kỳ vọng chắc chắn. Tôi từng thấy lúa mì mọc trong đất, cây trông đẹp, bông đầy và lớn hạt. Tôi chưa nói tới ở đây những tài nguyên khoáng chất, người ta bảo là bao la, và tôi xin được phép nói rằng dân của xứ này đã chết đói trên một chiếc giường đầy vàng.". Họ Trương còn cố công tư vấn chính sách xâm lược Bắc kỳ sao cho đỡ tốn người tốn của nước Pháp [2].

Sự trung thành với Pháp là điều quan trọng nhất khiến họ Trương được Toàn quyền Đông Dương Paul Bert hết sức trọng dụng, cất nhắc. Còn Luro - Thanh tra và Giám đốc trường Sư phạm thuộc địa Pháp tại Việt Nam, ghi nhận đóng góp của Pestrus Ký với nước Pháp mẫu quốc trong bản nhận xét đề ngày16-6-1875 như sau: "Ông Pétrus Ký làm việc rất nhiều... Rút cục, đó là người An Nam Pháp hóa duy nhất mà chúng ta có, và gương mẫu. Sự trợ giúp của ông thật đã rất ích lợi cho ảnh hưởng của chúng ta và cho nền học chính nói chung." [2]

Vậy mà oan cỡ nào? Oan cái gì?

Tác giả cuốn sách vừa bị thu hồi (hình dưới) là ông Nguyễn Đình Đầu, một nhà địa lý học lịch sử có nhiều đóng góp cho việc tìm hiểu hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Ông là một trí thức công giáo yêu nước, lịch sử công giáo cũng không hiếm các anh hùng liệt nữ đã xả thân cho nền độc lập dân tộc, nhưng đâu cứ nhất thiết giữ mãi cái mặc cảm cũ để bào chữa cho một nhân vật cơ hội chính trị, đổi trắng thay đen như vậy. Nếu Vĩnh Ký là người yêu nước thì những Trương Định, Võ Duy Dương, Hoàng Diệu, Nguyễn Tri Phương, Phan Đình Phùng... những người chống lại thực dân Pháp và đám tay chân giành giữ độc lập dân tộc, chúng ta nên gọi họ là gì?

--------

[1] Theo Văn khố Hải quân Pháp, Paris: SUM Vincennes (Vũ Ngự Chiêu sưu tập)

[2] Xem thêm http://www.giaodiemonline.com/thuvien/doithoai/truongvinhky-buikha.htm

-NĐT-
________________ Comments ______________

Hiệp Nguyễn:
Trước 75, có quyển sách này của nhà nghiêng cứu ỏ ĐN, khoản 2o năn sau 75, sách có tái bản, và cách 1p năm có in lại, tôi mua cho bạn bè mấy cuốn, nay cần đọc tìm kg ra.
Nhiều tác giả bày bán , sách Ô Ký, kg đề cập đến NGỮNG THƯ Ô GỞI CHO PHÁP.,
QUAN TRỌNG LÀ ĐIỂM CHÍNH CỦA Ô KÝ VIẾT và ký tên THƯỜNG HAY ĐỀ * KẺ NÔ BỘC * NGƯỜI ĐẦY TỚ TRUNG THÀNH VỚI MẪU QUỐC * KẺ HÈN HẠ CỦA NƯỚC PHÁP ** vv.
Ô TVK là đại trí thức, hiếm có vào thời đó, chính ô là linh mục , pháp cho đi học ở Mã lai, xong về làm việc cho P, vất áo lm, làm thông ngôn, hiệu trưởng trường thông ngôn, làm chủ nhiệm các loại báo, . Ngoài ra ô hay viết thư cho Chính Phủ Pháp , các Thống sứ Pháp ở VN, , bộ trưởng thuộc địa, bộ trưởng hải quân, bộ truyền giáo tây phương, các dân biểu quốc hội, vv ô
quen biết khắp đều và được Pháp trọng vọng, ô cũng nhận nhiều huy chương . Ô là nhà ngôn ngữ , bác học , Ô cùng thời với cụ NG ĐÌNH CHIỂU, ĐUI MÙ MÀ LÒNG LẠI TRONG SÁNG, VĂN CHƯƠNG YÊU NƯỚC CHỐNG PHÁP Ô KÝ MẮT SÁNG NHÀ VĂN HÓA, BÁC HỌC MÀ KG NHƯ CỤ CHIỂU.
Hôm 9/1 tôi xin thưa với cụ Ph h Lê về
Ô Ký * NHÀ VĂN HÓA VĨ ĐẠI CAM TÂM VÒNG TAY NÔ LỆ Pháp qua các thư ông gởi **
Chúng ta đã biết nhân tài hiếm có , CHỈ CẦN ĐỌC các THƯ CỦA Ô KÝ GỞI, ĐỌC ĐOẠN CHÓT THÌ BIẾT BẢN CHẤT CỦA NHÀ BÁC HỌC VĨ ĐẠI CỦA DÊ. ta trọng, kg cần đọc nhiều ,
XIN YÊU CẦU TÁC GIẢ ĐƯA CÁC THƯ CỦA ÔNG KÝ * SẼ * tuần tự tiếp,.
Ta thấy VŨ NGỰ CHIÊU VIẾT SAU 75 CÓ DƯ TÀI LIỆU CỦA Ô KÝ, và ông ĐN nghiêng cứu sách xb trước 75 cũng tài liệu qua pho tô tịm lục
VN ta cũng có nhà bác học vĩ đại Lê quý Đôn sao kg có bàn tán gì nhiều, sao mà Ô Ký bàn tán xôn xao có thể Ô là Việt Gian , khi người ta KHÁM PHÁ RA MẤY THƯ Ô KÝ GỞI CHO CP PHÁP.
Công và Tội phải nghiêm minh xét xử, anh giỏi mà bán nước cũng bỏ đi,

Khánh Long Nguyễn
1 nhân vật gây nhìu tranh cãi, tương tự ông còn có Trần Trọng Kim và Phan Thanh Giản, công - tội luôn là chủ đề bàn luận muôn thuở. Thời cuộc đã đặt họ vào những tình huống éo le, có khi họ phải chọn con đường mà mình ko hề muốn. Chúng ta ghi danh Petrus Ký về học vấn của ông, đã từng có trường Petrus Ký và giờ vẩn có trường mang tên Trương Vĩnh Ký, nhưng tội bán nước thì khó có thể gọi là oan dc.
Phan Hữu Đạt
Công-tội? công ở đâu khi cố gắng khuyến khích Pháp sang xâm lược nước ta?
Văn Lợi
So với trí thức ttk thì ông tvk này ko có cửa
Khánh Long Nguyễn
ông để lại nhiều tác phẩm có giá trị dc nhiều học giả thừa nhận, Gia Định báo - tờ báo Quốc ngữ đầu tiên cũng do ông đứng ra sáng lập, vì vậy nếu tách chính trị ra khỏi văn hóa thì công của ông là rất lớn
Truong Giang
Khánh Long Nguyễn bạn đang tư duy theo logic Pháp xâm chiếm Việt Nam rồi để lại vài cái công trình (chưa kịp phá) thì là có công ? Thằng Ký bán nước, thì hiển nhiên nhưngx cái nó đóng góp vì Pháp quốc chứ đéo gì Việt Nam, nó lập trường quốc ngữ ừ thì lúc đó mình nó được lập, có điều kiện lập là đương nhiên vì nó làm tay chân của Pháp mà ?
Ngọc Hà
Nguyên Bảo Ông có công, ông cũng có tội. Nhưng thuộc về hai lĩnh vực hoàn toàn khác nhau nên có lẽ không cần phải cãi nhau làm gì. Còn riêng cái tựa đề "nỗi oan thế kỷ" thì đi xa quá rồi.
Mà Trần Trọng Kim bất đắc chí sinh bất phùng thời, chứ Trương Vĩnh Ký thì đắc chí đấy chứ.
Tùng Bùi
Công gì? Nói nghe xem
Lý Thái
Khánh Long Nguyễn Công về văn học của ông Ký: Chính ông cho biết, đã soạn và xuất bản “các tác phẩm là nhằm mục đích giúp Pháp biến đổi và đồng hóa dân tộc An Nam"

Anh Đức
Tội bán nước là Tội lớn không gì là tha thứ được .! Cảm ơn AD đã cho em biết thêm được thông tin lịch sử.

Lâm Trung Hiếu
Một tên đại việt gian đúng nghĩa. Tội này không chém đầu cả 3 đời hơi phí

Hiep Nguyen Tien
Haizz. Nếu so về văn hoá truyền thống, chưa qua nổi Cụ đồ Chiểu. So về tây học, tiến bộ không có cửa với Nguyễn Trường Tộ. Nói về công lao mở trường dạy chữ Quốc Ngữ, cũng là phục vụ Thực dân....Thà đui mà giữ đạo nhà. Còn hơn sáng mắt cha ông không thờ!

Hà An
Cho dù thế nào Petrus Ký vẫn là một người thầy đáng kính, một học giả đáng ngưỡng mộ, tôi không tìm hiểu sâu về vấn đề này nên sẽ không nêu lên suy nghĩ cảm tính của bản thân.
Truong Giang
Thầy có giỏi mà bán nước thì vẫn đáng khinh !
Hà An
Vấn đề này không nên chỉ nhìn một chiều mà phán xét được, giống như việc nhà Mạc dâng đất cho TQ theo sgk học thì gọi là bán nước nhưng các nhìn của giới sử gia về vấn đề đó lại khác, nhà Mạc không hề dâng đất mà chỉ là trả lại đất cho TQ mà thôi. Vận đề của ngài Petrus Ký cũng vậy, thầy Nguyễn Đình Đầu đã cất công viết quyển sách này thì chúng ta nên đọc trước rồi hẵng phán xét.
Truong Giang
Hà An xin lỗi ông tôi đã đọc đủ sách trước quyển này viết về ngài Ký của ông và t đủ thông minh để đánh giá thằng nào bán thằng nào không ?, Mạc Đăng Dung trả đất cho TQ, trả đất nào khi đất ông cắt hầu hết là đất giả không có tên trên địa danh ?, đất nào của tàu khi ngay cà mấy thằng tù trường còn mang đất Việt sang nhập tàu, Nguỵ biện, Đăng Dung quỳ gối vì sợ tàu giết mình hay giết dân, thằng Ký trợ thủ cho Pháp thì vì caid gì
Lê Duy Thanh
Tội bán nước thì công có to muôn đời rửa ko sạch. Có cố vẽ cho đẹp cũng chỉ như quét sơn trên bức tường bẩn.
Miền Văn
Nguyễn Tức là nó là thầy thì làm cái đéo j cũng dc
Con Khỉ
bạn ơi thầy tu làm nên chiếc áo choàng đẹp chứ chiếc áo choàng khoác lên con quỷ không làm thầy tu được.Nói thế mong bạn hiểu.Tội bán nước muôn đời không rửa hết nhục nhã bản thân và gia đình.

Hung Pham Tien
Giờ thì tôi hiểu tại sao trường Petrus Ký lại bị đổi thành trường Lê Hồng Phong và gần như tên tuổi của lão ta ít đc nhắc đến mặc dù hắn khá nổi tiếng. Một tên Việt gian ko hơn, hắn chỉ bớt tồi tệ so với Hoàng Cao Khải, Nguyễn Thân

Anh Tuan Phm
Đây là một nhân vật gây nhiều tranh cãi. Giống như Trần Trọng Kim, vua Nguyễn Ánh... nếu bạn nào tuổi 7x-8x đọc sách giáo khoa lịch sử thì người ta luôn coi họ là giặc, là tay sai.
Điển hình gần đây nhất là Trần Trọng Kim, những năm đầu 199x trở về trước, tất cả các tác phẩm của ông đều bị cấm ở miền Bắc do mọi sách giáo khoa đều ghi ông là tay sai cho Nhật. Thời gian gần đây, khi nhìn nhận và đánh giá lại sâu rộng về Trần Trọng Kim, ngta mới bớt dè bỉu ông.
Còn vua Gia Long thì khỏi phải bàn, trong sách lịch sử những năm 199x viết về ông rất phản cảm "Hoàng đế Quang Trung và Nguyễn Ánh" :( đủ nói lên sự kỳ thị của chúng ta.
Trần Vinh Thế Trần Trọng Kim không phải tay sai của giặc thì là cái đéo gì?
Nó viết cái cuốn VN sử lược thì được mỗi đoạn đầu, đến đoạn Pháp cướp nứoc thì nó lại bênh cho Pháp!
Nó là thằng phản quốc theo giặc còn đéo gì nữa!
Tran Vu
lại dòng họ xét lại dzũng... may cho nguyễn ánh dell phải là tội đồ khi vua Quang Trung đánh bại quân xiêm.
Anh Tuan Phm
Lịch sử hơn 4000 năm của chúng ta không hiểu sao lại chỉ được soạn tóm lược trong có 40-50% chương trình. Còn lại là lịch sử ...Đảng cộng sản VN :))
Lên ĐH thì cũng chỉ nhồi thêm cho đỡ quên là môn Lịch sử Đảng :)
Người ta lên án vua Gia Long (điển hình là gọi hẳn tên húy của ông được in trong sgk) phần lớn là vì việc ông tìm cách kêu gọi các thế lực ngoại bang (quân Xiêm và thực dân Pháp) nhằm giúp sức chống lại nhà Tây Sơn. Và sau khi lên ngôi ông quật mả nhà Tây Sơn để trả thù.
Xét toàn diện hơn, nhà Tây Sơn khi khởi binh được coi là giặc (vì nhà Nguyễn lúc đó do Trương Phúc Loan thao túng) lấy cớ ủng hộ Hoàng tôn Nguyễn Phúc Dương mà tập hơn được dân chúng, đặc biệt là cộng đồng người Hoa rất giàu có. Và khi xây dựng được lực lượng đủ lớn, hình thành nhà Táy Sơn thì nhà Tây Sơn tiêu diệt hết tàn dư của nhà Nguyễn (duy nhất chúa Nguyễn Phúc Ánh tức vua Gia Long chạy thoát), tàn sát cộng đồng người Hoa (đã từng ủng hộ và giúp đỡ khi nhà Tây Sơn khởi nghĩa), quật mả 9 đời các chúa Nguyễn đã mở mang bờ cõi phía Nam... >>> những điều này trong sách giáo khoa lịch sử không đề cập.
Nicholas Nguyen Trần Vinh tư tưởng thế nào thì cũng phải công nhận họ có tài. Còn về tư tưởng thì Trần Thủ Độ là giặc, Lý Công Uẩn cũng là giặc, Lê Hoàn là giặc, nhà Tây Sơn là giặc, Nguyễn Ánh cũng là giặc. Tùy vào mỗi chế độ họ sẽ có 1 thế lực chống đối lại.

Về phần Trần Trọng Kim ông là 1 nhà lãnh đạo có thể gọi là có tài, chính Hồ Chí Minh công nhận qua việc mời ông ở lại làm việc trong bộ máy nhà nước VNDCCH. Nhưng ông không đồng ý và từ đó không tham gia chính trị nữa. Nhà nước Đế Quốc Việt Nam khi đó có rất nhiều người đồng ý ở lại làm việc cho chính phủ Hồ Chí Minh (như Phan Anh, Huỳnh Văn Bánh...). Nếu Trần Trọng Kim là tay sai, là giặc như bạn nói thì ta nên gọi Huỳnh Văn Bánh là gì đây?

Còn về các tác phẩm thời đó, phải viết thế nào để được xuất bản. Dế mèn phiêu lưu kí cũng phải viết né viết tránh chứ có dám viết thẳng đâu, vẫn là huyền thoại của văn học Việt Nam. Họ viết né, nhưng miễn sao thông tin truyền tải ko sai là được. Còn vấn đề suy nghĩ cá nhân trong mỗi cuốn sách sử đều có. Ví dụ thì bạn có thể coi những thứ Anh Tuan Phm viết về nhà Tây Sơn

Phạm Dũng
Vấn đề trên lần đầu tiên tôi nghe thấy và tôi cũng thấy dễ hiểu.Người theo đạo thiên chúa dưới thời nhà Nguyễn bị áp bức và giết hại khá nhiều,trong khi với họ chỉ có Chúa là đấng tối cao .Nên cũng dễ hiểu với họ Tôn giáo quan trọng hơn dân tộc
Min Quang
Nhưng tóm lại nó la tên bán nc và đáng bị sỉ nhục
Ngọc Hà Nguyên Bảo
Vấn đề là cái tựa cuốn sách thôi: "Nỗi oan thế kỷ". Ông dĩ nhiên lựa chọn tôn giáo và ngoại bang, vậy oan cái nỗi gì? Công-tội của Trương Vĩnh Ký đã được ghi nhận từ lâu, vì cuốn sách này mà lại dấy lên tranh cãi lãng xẹt.

Nguyễn Tiến Hưng
Nó mặc áo vấn khăn lại đi làm chó săn. Sao không mặc âu phục hay mặc đồ của mục sư cho đỡ bị đám thực dân nhầm là hủ nho nhỉ

Viễn Phương
Admin giúp có bài review phản biện lại cuốn sách trên với ạ. Tờ giấy 2D đã có hai mặt của nó, huống chi cuộc sống là đa chiều, thử xem cái oan của Petrus Ký lớn cỡ nào.

Đinh Viết Hoàng
sau bao nhiêu xương máu của cha ông đổ xuống thì kẻ bán nước lại được tôn sùng.người ngã xuống vì thống nhất đất nước lại gọi là kẻ xâm lược.vote bắn bỏ tất cả bọn đòi xét lại.

Nguyễn Kiên
nếu đúng như vậy , thì tội của hắn rất lớn , tội bán nước sánh nganh với trần ích tắc , lê chiêu thông, kiều công tiễn , và nguyễn ánh .....muôn đời phỉ nhổ

Nhược Cốc Như Hoài
tôi thì không tìm hiểu vấn đề này nhiều. nhưng cái tôi thắc mắc chúng ta đang trong thế kỷ 21, đang cổ vũ tinh thần tự do học thuật thì tác phẩm dù thế nào cũng lên được tự do tuyên truyền. Đúng sai do từng người đọc và quan điểm khác nhau phán xét. tại sao lại phải thu hồi cấm đoán làm gì.
Miền Văn Nguyễn
Tự do cái loz. Phát biểu ngu học. Chứ đm mày nó làm sách chửi cách mạng chửi lãnh tụ cũng dc lưu hành à. Óc heo
Nguyễn Kiên
Nguyễn Kiên tự do thì tự do trong khuôn khổ chứ cái thứ tự do đi xét lại lịch sử đem một thằng bán nước mà đi tôn vinh nó thì đó ko phải là tự do, một thằng chọn tôn giáo và ngoại bang ko phải dân tộc việt nam thì ko chấp nhận đươc gọi là người chứ đó mà xét lại
Na Le
Tự do học thuật. Mày qua Mỹ, nghin cứu, viết sách, cổ vũ cho Is xem nó có thịt mày k
Lý Thái
Tự do tư tưởng khác với méo mó lịch sử.
Những người VN chưa ở các xứ tự do tưởng nhầm là ở xứ tự do thì muốn nói gì cũng được.
Người bạn tôi đi du học đến phi trường Ohio khỏang năm 1969 chứng kiến trước mắt. Nhân viên an ninh ù đến mời một sinh viên người Trung Đông đang chuẩn bị bay về xứ khi nghe báo cáo của một cậu bé khoảng 14 tuổi. Em bé này thấy anh sinh viên người Trung Đông nên hỏi "anh đến đây làm gì?" Anh sinh viên này nổi khùng nói: "tao đến để giếtTổng Thống Nixon"!
Vậy có ai được quyền nói bậy hay không?

Van Anh Bán nước và phản bội là 2 tội k thể tha

Thanh Hiên Nhân tài nhưng không cống hiến cho dân cho nước. Haizzz
Đúng là "thời thế, thế thời" mà.

Nguyễn Hà Đáng tiếc cho 1 tài năng lại hùa với giặc.
Thep Mcw Đôi khi tài năng và đạo đức không song hành với nhau bạn ạ. =))

Đặng Việtanh Đặng Việtanh Tóm lại là cuốn sách thổ tả này bị thu hồi rồi chứ gì?

Trác Thanh quân bán nước.

Duy Mai bon ban nuoc ay chi co ban

Nguyễn Định Kẻ phản nghịch

Xuân Sơn Lê Ông này mình nhớ trong SGK tiểu học có vinh danh phải ko?
Nguyễn Hồng Sơn bạn nhầm với nhà giáo Nguyễn Ngọc Ký bị liệt 2 tay nhưng vượt lên số phận rồi nhé.
Xuân Sơn Lê Ko phải đâu bạn! Chính gốc là trương vĩnh ký. Có một mẩu truyện ngắn nhắc ông giỏi chục thứ tiếng. Có lẽ là sách tiếng việt lớp 4
Ngọc Hà Nguyên Bảo Đúng vậy, ở tphcm vẫn có trường mang tên ông -Trương Vĩnh Ký mà. Ông có cả công và tội, công với nền văn hóa, tội đối với độc lập dân tộc.
Thế Minh Nguyễn hình như trường đổi tên thành Lê Hồng Phong rồi hay sao ấy

Nguyễn Hải Đăng Thấy trong sg có cả con đường mang tên ông này mà?

Trần Đức Nhã vụ này là sao a Lê Minh ?
Lê Minh Cần thời gian tìm hiểu đã e Nhã ơi. Vụ này hơi mới
Lý Thái Không mới lắm đâu.
Từ trước năm 2013 cho đên nay các tác giả ở nước ngoài đã tìm thấy tài liệu từ các văn khố Pháp và rộ lên nhiều bài viết. Thí dụ:
- "Vài Tài Liệu Mới Về Petrus Key (Trương Vĩnh Ký)" (1837-1898) - (Vũ Ngự Chiêu)
http://hopluu.net/.../vai-tai-lieu-moi-ve-petrus-key...
- Đắc Lộ, Trương Vĩnh Ký & Chữ Quốc Ngữ của Tác Giả Minh Vân
(Bùi Kha)
http://sachhiem.net/BUIKHA/BuiKha25a_TVK.php
- Trương Vĩnh Ký phản bội Tổ quốc, sao lại gọi là yêu nước ? (http://sachhiem.net/BUIKHA/BuiKha25b_TVK.php)
- Hành Trình Đi Tìm Ông Trương Vĩnh Ký (http://sachhiem.net/LICHSU/N/NguyenThaiAn.php)
- Ngắn Gọn Về Thầy Thông Ngôn Trương Vĩnh Ký (http://sachhiem.net/LICHSU/N/NguyenThaiAn04.php)
,....

Sally Nguyễn Tuyết Nhi còn đang tranh cãi
...