Mối Liên Hệ Giữa Ngũ Giới, Ngũ Thường, Và Ngũ Hành (Tam giáo quy nguyên)

Mối Liên Hệ Giữa Ngũ Giới, Ngũ Thường, Và Ngũ Hành (Tam giáo quy nguyên)

Đồng Trần Tử

http://sachhiem.net/TONGIAO/FB/FBDongTranTu12.php

11-Nov-2025

Cho nên việc giữ 5 giới cấm trước tiên và quan trọng nhất là khẳng định rằng ta là một con người hoàn chỉnh chứ không phải là một kẻ máu lạnh, biến thái, gian manh, ngu độn. (ĐTT)

Khi nhắc đến ngũ giới thì đa số mọi người đều nghĩ đến 5 giới cấm căn bản tạo nên nền đạo đức của Đạo Phật, nhưng ít ai để ý rằng nó cũng có liên hệ mật thiết với ngũ hành trong Đạo Giáo và cũng là những giá trị căn bản của ngũ thường trong Đạo Nho.

Ngũ giới trong Đạo Phật gồm: không sát sinh, không tà dâm, không trộm cắp, không nói dối và không uống rượu (mở rộng ra là không dính đến những gì khiến cho ta nghiện ngập). Cần phải để ý rằng giữ 5 giới không đơn thuần là giữ những điều cấm kỵ hay để được trở lại làm người trong kiếp sau, mà quan trọng hơn là nó giúp ta khẳng định chắc chắn rằng ta là một con người đúng nghĩa.

Thử nghĩ mà xem nếu bạn thường xuyên sống với sát tâm, yêu thích việc sát hại, thản nhiên với cái chết của người khác hay giống loài khác thì liệu bạn có được hoan nghênh trong cộng đồng mình đang sống không? Rõ ràng là không, vì sự xuất hiện của bạn đem đến cảm giác bất an cho mọi người xung quanh, và tất nhiên chả mấy ai coi bạn là người bình thường cả. Cũng vậy, nếu bạn thích dâm ô, thường xuyên nói dối, trộm cắp và say xỉn thì chắc chắn rằng xã hội không coi bạn ra gì đâu.

Cho nên việc giữ 5 giới cấm trước tiên và quan trọng nhất là khẳng định rằng ta là một con người hoàn chỉnh chứ không phải là một kẻ máu lạnh, biến thái, gian manh, ngu độn... Nhưng cũng lưu ý rằng việc uống rượu, nói dối, sát sinh...không hẳn sẽ khiến bạn mất đi giá trị con người, mà chính là việc chìm đắm trong những hành vi trên mới làm bạn mất giá trị.

Cho nên nếu có ông thầy hay cả ông Phật thị hiện ra và nói với bạn rằng bạn được phép thay đổi hoặc bỏ đi 1 trong 5 giới căn bản trên thì hãy mạnh dạn chống lại họ, vì 5 giới không đơn thuần là những nguyên tắc được ai đó đặt ra để hạn chế hành vi của bạn, mà cao sâu hơn nữa nó là những giá trị đạo đức căn bản bất di bất dịch để phân biệt người kẻ đội lốt người. Có hình dáng con người chỉ mới là một nửa con người, phải có đủ cả 5 giới thì mới được coi là một con người trọn vẹn.

Trước khi Đạo Phật du nhập vào Trung Hoa thì Nho gia đã bàn đến Ngũ Thường, bao gồm 5 đức: Nhân - Lễ - Nghĩa - Trí - Tín, trong đó Nhân là tự yêu mình, khiến cho người khác yêu mình và cuối cùng là yêu người; Lễ là trật tự hòa hợp trên dưới; Nghĩa là việc nên làm; Trí là sáng suốt và Tín là chân thật. Trong đó người giữ đức Nhân thì không sát hại; giữ đức Lễ luôn sống trong khuôn phép thì không tà dâm; giữ đức Nghĩa thì không chiếm đoạt, trộm cắp; giữ đức Trí thì không bê tha nghiện ngập; giữ đức Tín thành thì không gian dối lừa lọc.

Như vậy ngũ thường (5 đức không thay đổi) cộng với đạo Trung - Hiếu chính là những dấu hiệu căn bản để nhận biết đâu là người quân tử đâu là kẻ tiểu nhân. Tu thân trước rồi mới bình thiên hạ sau, muốn thiên hạ thái bình người người chỉ cần giữ đúng ngũ thường thì thiên hạ tự nhiên sẽ trị mà không có ai bị trị.

Cũng vậy đối với Đạo Giáo, 5 giới và ngũ thường được biểu hiện thông qua ngũ hành là : Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ. Trong Linh Bảo Độ Nhân Kinh có câu: "Tiên đạo quý sinh vô lượng độ nhân". Theo đó "quý sinh" và "độ nhân" là 2 giá trị cốt lõi của Đạo Giáo. Vì quý trọng sinh mệnh cho nên mới tu dưỡng thân tâm, nhờ tu dưỡng thân tâm mà kéo dài sinh mệnh, cho nên mới gọi là "Đạo trường sinh", một thân thể không đau, một tinh thần không loạn ấy là chân hạnh phúc. Vậy cho nên Đạo Giáo đặc biệt chú trọng đến Y đạo nên hình thành hẳn một đường lối là "Y đạo thông tiên đạo" cho nên một Đạo sĩ giỏi tự khắc sẽ trở thành một Y sĩ giỏi.

Vì lấy Y đạo làm nền tảng tu dưỡng, mà Y đạo lại đặt nền tảng trên thuyết âm dương ngũ hành nên ta sẽ bắt đầu tư đây.

Bệnh là gì? Theo Y đạo thì chính là mất cân bằng âm dương trong cơ thể, biểu hiện qua 2 đặc trưng là nóng và lạnh thất thường. Dễ nhận thấy nhất là khi thời tiết (ngũ hành) thay đổi, mưa nhiều hay nắng nhiều đều dễ khiến ta mắc bệnh.

Đối với Y đạo, Gan thuộc hành Mộc ứng với đức Nhân, muốn gan khỏe mạnh thì phải thường xuyên bao dung tha thứ tránh sát hại; Tim thuộc hành Hỏa ứng với đức Lễ, người có lễ thì hòa nhã, ít nóng giận nên tim khỏe mạnh; Phổi thuộc hành Kim ứng với đức Nghĩa, đặc điểm của người nghĩa khí là giọng nói to, rõ, thần thái đỉnh đạt, hơi thở đều và sâu nên lồng ngực lớn (do chứa nhiều khí) tóm lại phổi khỏe mạnh là đặc điểm quan trọng của người nghĩa khí; Thận thuộc hành Thủy ứng với đức Trí, người hay tà dâm thì thận yếu, mà thận thủy là gốc sinh mệnh, "Thận chủ cốt sinh tủy, não vi tủy chi hải" vì thận là chủ cốt tủy, liên thông tới não nên khi thận yếu thần trí suy giảm, thể trạng suy nhược. Nên dưỡng thận cũng là dưỡng trí; Tỳ (lá lách) thuộc hành Thổ ứng với đức Tín. Người có Tín thì tinh thần, ý chí kiên định, hễ tin thần, ý chí luôn luôn kiên định thì làm việc hiệu quả, Tỳ vị chủ về tiêu hóa cần làm việc hiệu quả nếu không cơ thể dễ mắc các bệnh về tiêu hóa như bao tử, đường ruột. Cho nên người thành tín thì tỳ vị thường khỏe mạnh.

Tóm lại tu đạo cũng là tu thân, nên chú trọng cân bằng âm dương ngũ hành, rèn luyện ngũ đức. Một người yêu thích sát hại không dưỡng đức Nhân thì Mộc khí không triều nguyên, biểu hiện là gan yếu; không giữ Lễ thì hành động ngông cuồng nên Hỏa khí không triều nguyên biểu hiện là tim yếu; không giữ điều Nghĩa thì Kim khí không triều nguyên biểu hiện là phổi yếu; không rèn luyện Trí tuệ thì Thủy khí không triều nguyên biểu hiện là Thận yếu; không giữ điều Tín thì Thổ khí không triều nguyên biểu hiện là Tỳ vị, bao tử yếu. Một khi ngũ khí không triều nguyên thì tam hoa cũng không thể tụ đỉnh, cũng tức là Tinh - Khí - Thần - Hồn - Phách tán loạn. Như vậy cũng có nghĩa là việc tu đạo = 0.

Qua đây chúng ta thấy rằng mối liên hệ giữa Ngũ giới, Ngũ thường và Ngũ hành thật sâu xa, chúng chính là nền tảng của Tam giáo Nho - Thích - Đạo, gọi "Tam giáo đồng nguyên" cũng từ đây mà ra. Theo đó Đạo Phật nhấn mạnh việc trị tâm, Nho gia nhấn mạnh việc trị thế, Đạo gia nhấn mạnh việc trị thân, cuối cùng đều quy về việc không sát sinh, không tà dâm, không trộm cắp, không nói dối và không uống rượu. Xem nhẹ hay sửa đổi, loại bỏ một trong 5 giới trên là đi ngược lại với nhân luân cần phải lên án.

Chính Nhất Minh Uy Đạo Dương Tam Chính đạo trưởng kính cẩn.

__________________

An Thanh Dang ❤️ Sư Tử

- giờ em hiểu thêm Phật dạy trị Tâm, Nho dạy trị đời và Đạo dạy trị thân . Em thích câu này anh nói "Có hình dáng con người chỉ mới là một nửa con người, phải có đủ cả 5 giới thì mới được coi là một con người trọn vẹn."

Đào Cường-> An Thanh Dang

thì giáo pháp của đạo Phật là đạo đức nhân bản nhân quả. Giờ mới biết tại sao có tam giáo đồng nguyên tồn tại suốt hàng ngàn năm mà không hề có xung đột rồi hen!

 

FB Sư Tử 30 Oct, 2025

Trang Tôn Giáo