Bob Kerrey và “Thảm Kịch Mỹ” của Việt Nam

Nguyễn Việt Thanh/ NYTimes/ Kevin Trần dịch

https://sachhiem.net/SACHNGOAI/snT/TranKevin_05.php

20-Jun-2016

 

Los Angeles - NGAY CẢ ngày hôm nay, người Mỹ vẫn tranh luận về chiến tranh Việt Nam: họ đã thực hiện được gì, họ đã phạm những sai lầm gì, và đâu là những ảnh hưởng lâu dài trên sức mạnh của nước Mỹ.

Lịch sử buồn thảm này trở lại vì việc bổ nhiệm ông Bob Kerrey làm Chủ tịch Đại học Fulbright Việt Nam do Mỹ tài trợ, đại học tư thục đầu tiên của nước này. Việc bổ nhiệm nầy cũng đã nhanh chóng gây ra cuộc tranh cãi giữa những người Việt về chuyện có thể tha thứ và hòa giải kẻ thù cũ như thế nào.

[Nhưng] điều không tranh cãi là vào năm 1969 một nhóm biệt kích SEALs thuộc Hải Quân Mỹ, dưới quyền chỉ huy của Trung úy trẻ tuổi Kerrey đã giết chết 20 thường dân Việt Nam không có vũ khí, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em, tại làng Thạnh Phong  [tỉnh Bến Tre]. Ông Kerrey, người sau này trở thành một Thượng nghị sĩ, một Thống đốc [Tiểu bang], một Ứng cử viên Tổng thống (*) và Chủ tịch một trường đại học, thừa nhận vai trò của mình trong sự tàn bạo đó trong cuốn hồi ký năm 2002 của mình, "When I Was A Young Man” (“Khi Tôi Còn Là Một Chàng Trai Trẻ”).

  Ảnh thpthht.wordpress.com 

Những người ở Mỹ và ở Việt Nam ủng hộ việc bổ nhiệm ông Kerrey xem nó như là một động thái của sự hòa giải: Ông ta đã nhận tội , ông ta xứng đáng được tha thứ vì những nỗ lực hỗ trợ Việt Nam, và lịch sử độc đáo và khủng khiếp của ông ta làm cho ông trở thành một biểu tượng đầy thuyết phục rằng làm thế nào cả hai nước cần phải khởi đi từ sau cuộc chiến tranh của họ .

Tôi không đồng ý. Ông ta không phải là người cho công việc đó và xem ông ta như một biểu tượng của hòa bình là một thất bại của trí tưởng tượng của đạo đức (moral imagination).

Sự thật là người Mỹ đã từng sẵn sàng [đối diện với] một số tội ác của họ hơn bất cứ ai trong chính phủ Việt Nam và trong Đảng Cộng sản. Nhưng sự thật cũng là người Mỹ có xu hướng nhớ đến chiến tranh như là một bi kịch của Mỹ, như tôi đã cảm nhận rõ ràng khi xem các phim "Platoon", "Apocalypse Now" và những bộ phim khác nữa như một cậu bé lớn lên ở California.

Tôi đã sống giữa nhiều người Việt Nam tị nạn, đối với họ cuộc chiến này là một bi kịch Việt Nam. Bài phát biểu của Tổng thống Obama vào ngày kỷ niệm lần thứ 50 của cuộc chiến tranh trong năm 2012, tập trung vào cái chết của hơn 58.000 lính Mỹ; Tôi tự hỏi tại sao hơn 200.000 chiến binh Nam Việt Nam và hơn một triệu người Bắc Việt và chiến sĩ Việt Cộng cũng đã chết thì lại không được đề cập, cũng như hàng ngàn vô số dân thường thiệt mạng khác.

Với vị trí mới của ông Kerrey, chúng ta trở lại với câu chuyện quen thuộc của một người lính Mỹ chuộc lỗi. Nhiều người Việt Nam cũng tập trung vào câu chuyện nầy, ngay cả khi điều đó có làm cho họ phải liên tưởng đến nổi đau khổ của người Việt. Một số cuộc thăm dò dư luận cho thấy đa số người Việt Nam ủng hộ việc bổ nhiệm ông Kerrey, và một số cựu chiến binh Bắc Việt, như nhà văn nổi tiếng Bảo Ninh, cũng đã lên tiếng ủng hộ.

Một số người ở Mỹ đã nói rằng ông Kerrey cũng là một nạn nhân - của một cuộc chiến tranh bất công và của một lãnh đạo thảm hại - nhưng tuyên bố như vậy có vẻ mỉa mai, nếu không muốn nói là hoàn toàn lố bịch, khi so sánh tình trạng nổi trội của ông Kerrey với chốn tối tăm, mà trong đó có những người sống sót sau cuộc tấn công do ông chỉ huy và thân nhân hiện còn sống của những người bị thiệt mạng. Cuộc sống và sự nghiệp của ông Kerrey hầu như không bị cản trở, ngoại trừ những hối tiếc cá nhân nào đó [của ông].

Phan thị Lành, nạn nhân của cuộc thảm sát ở Thạnh Phong kể: Họ sắp hàng người ta lại và bắn từ phía sau. Ảnh Reuters - internationalist.org

Thật vậy, ông Kerrey đã từng đến Việt Nam như một biểu hiện của sức mạnh Hoa Kỳ, còn bây giờ ông đến trong một vỏ bọc khác nhưng vẫn là một biểu tượng của ảnh hưởng phương Tây, lần này là nhà lãnh đạo của một trường đại học.

Nhiều người Việt Nam hy vọng rằng trường đại học sẽ cung cấp những giá trị của một nền thị trường tự do cho một quốc gia trên danh nghĩa là Cộng sản, đang mong muốn tiếp tục phát triển tư bản chủ nghĩa của nó. Nhưng hy vọng đó phải được tôi luyện bằng sự hiểu biết rằng các trường đại học kiểu phương Tây là những định chế bất nhất khi nói đến việc khuyến khích bình đẳng hơn.

Điều tốt nhất của những trường đại học nầy là chúng trau dồi tư tưởng nhân đạo. [Nhưng] điều tồi tệ nhất của những trường đại học nầy là chúng đều thực hành và thúc đẩy một sự bất bình đẳng kinh tế, để hỗ trợ các lợi ích chỉ của 1 phần trăm: khai thác các giáo viên trợ giảng lương thấp; gia tăng khủng khiếp nợ sinh viên; nhấn mạnh việc sản xuất của công nhân chứ không phải học nhân.

Đại học Fulbright sẽ đóng vai trò gì? Câu hỏi này báo hiệu việc nếu được hướng dẫn bởi các định chế như thế này thì khi Việt Nam phát triển tư bản chủ nghĩa, nó có thể để lại đằng sau thành phần dễ bị tổn thương nhất của đất nước như thế nào.

Photo: Matt Huỳnh

Nếu ông Kerrey tiếp tục làm Chủ tịch, người Mỹ và người Việt với nhau nên nhấn mạnh vào các biện pháp mang tính biểu tượng và vật chất để đền bù cho các nạn nhân và giải quyết quá khứ của ông ta.

● Đầu tiên, ông nên đến làng Thạnh Phong và xin lỗi những người sống sót và gia đình của người chết. Hòa giải giữa hai nước nên là điều gì lớn hơn tấm thảm kịch chỉ  của một cựu chiến binh Mỹ; nó cũng nên bao gồm những bi kịch của 20 dân làng Việt Nam đã chết nữa.

● Thứ hai, trong khuôn viên trường Đại học Fulbright tại thành phố Hồ Chí Minh nên xây nổi bật một đài tưởng niệm những người chết ở làng Thạnh Phong. “Nghĩa trang Liệt sĩ” đã xuất hiện trên khắp Việt Nam để kỷ niệm hơn một triệu người lính đã chết cho cuộc cách mạng cộng sản. Đài tưởng niệm số dân thường bị chết, thậm chí còn nhiều hơn, là rất hiếm, có thể vì nhớ đến cái chết của họ có thể đưa ra câu hỏi phiền hà về những ai đã giết họ.

● Thứ ba, Đại học Fulbright nên tạo ra các chương trình giáo dục có lợi cho trẻ em làng Thạnh Phong và chuẩn bị cho chúng một lộ trình dẫn đến học bổng toàn phần tại trường đại học nầy. Những người dân của làng Thạnh Phong, và rất nhiều người như họ trên khắp đất nước Việt Nam, sẽ được hưởng lợi từ các trường đại học cũng nhiều như ông Kerrey được, từ uy tín chủ tịch của ông .

● Thứ tư, hội đồng quản trị của trường nên bao gồm các nhà lãnh đạo tinh thần, các nhà hoạt động cho hòa bình và những nhà giáo đã hỗ trợ cho tầm nhìn nhân văn của giáo dục, chứ không chỉ cho tầm nhìn của một công ty.

Kevin Trần dịch từ

https://www.nytimes.com/2016/06/20/opinion/bob-kerrey-and-the-american-tragedy-of-vietnam.html?_r=0

Ghi chú riêng của SH:

(*) Phân biệt với ông John Forbes Kerry hiện làm Tổng trưởng Bộ Ngoại Giao, cũng có một số lý lịch và thành tích giống Bob Kerrey (Joseph Robert "Bob" Kerrey) trong đề tài. Nhưng John Kerry đã tỏ ra tích cực hơn Bob Kerrey rất nhiều trong việc hối lỗi.  Khác với Bob Kerrey, John Kerry đã điều trần tại Thượng viện ngay từ ngày 22 tháng 4, 1971, thẳng thắn tố cáo tội ác của quân đội Hoa Kỳ trong chiến tranh Việt Nam. John Kerry tham gia vào một cuộc biểu tình với hàng ngàn cựu chiến binh khác, trong đó ông và các cựu chiến binh chiến tranh Việt Nam khác đã ném huy chương của họ và băng dịch vụ qua một hàng rào dựng lên ở các bậc thềm trước tòa nhà Quốc Hội Hoa Kỳ để làm phản đối chiến tranh Việt Nam.

---

Bob Kerrey and the ‘American Tragedy’ of Vietnam

By VIET THANH NGUYEN / New York Times

JUNE 20, 2016 - Viet Thanh Nguyen is the author of “The Sympathizer,” which won the 2016 Pulitzer Prize for fiction, and “Nothing Ever Dies: Vietnam and the Memory of War.”

CreditMatt Huynh

Los Angeles — EVEN today, Americans argue over the Vietnam War: what was done, what mistakes were made, and what were the lasting effects on American power.

This sad history returns because of Bob Kerrey’s appointment as chairman of the American-sponsored Fulbright University Vietnam, the country’s first private university. That appointment has also promptedthe Vietnamese to debate how former enemies can forgive and reconcile.

What is not in dispute is that in 1969 a team of Navy SEALs, under a young Lieutenant Kerrey’s command, killed 20 unarmed Vietnamese civilians, including women and children, in the village of Thanh Phong. Mr. Kerrey, who later became a senator, a governor, a presidential candidate and a university president, acknowledged his role in the atrocity in his 2002 memoir, “When I Was a Young Man.”

Those in the United States and Vietnam who favor Mr. Kerrey’s appointment see it as an act of reconciliation: He has confessed, he deserves to be forgiven because of his efforts to aid Vietnam, and his unique and terrible history makes him a potent symbol for how both countries need to move on from their common war.

I disagree. He is the wrong man for the job and regarding him as a symbol of peace is a failure of moral imagination.

It is true that Americans have been more forthcoming about some of their crimes than anyone in the Vietnamese government and Communist Party. But it is equally true that Americans tend to remember the war as an American tragedy, as I saw distinctly while watching “Platoon,” “Apocalypse Now” and other movies as a boy growing up in California.

I lived among many Vietnamese refugees for whom this war was a Vietnamese tragedy. President Obama’s speech on the war’s 50th anniversary in 2012 focused on the deaths of over 58,000 American soldiers; I wondered why more than 200,000 South Vietnamese and more than one million North Vietnamese and Vietcong fighters who died were not mentioned, nor the countless thousands of civilians who perished.

With Mr. Kerrey’s new position, we are returning to the familiar story about an American soldier’s redemption. Many Vietnamese are also focused on that story now, even as it comes at the expense of remembering Vietnamese suffering. Some opinion polls show a majority of Vietnamese endorsing Mr. Kerrey’s appointment, and some North Vietnamese veterans, like the renowned novelist Bao Ninh, have voiced their support.

Some in the United States have said that Mr. Kerrey is also a victim — of an unjust war and disastrous leadership — but such a claim seems ironic, if not outright ludicrous, when one compares Mr. Kerrey’s prominence to the obscurity in which the survivors of the attack he led and the relatives of those killed now live. His life and career have barely been impeded, except for any personal regrets.

Indeed, as Mr. Kerrey was once in Vietnam as an expression of United States power, he now arrives in a different guise but still as a symbol of Western influence, this time as a leader of a university.

Many Vietnamese hope the university will deliver free-market values to a nominally Communist country eager to continue its capitalist development. But such hope must be tempered with the understanding that Western-style universities are ambivalent places when it comes to encouraging greater equality.

At their best, they cultivate humane thinking. At their worst, they both practice and promote an economic inequality that supports the interests of the 1 percent: exploitation of underpaid adjunct teachers; tremendous increases in student debt; emphasizing the production of workers rather than learners.

Which role will Fulbright play? This question foreshadows how Vietnam’s capitalist development, guided by institutions like this one, could leave behind the country’s most vulnerable.

If Mr. Kerrey does continue as chairman, Americans and Vietnamese together should insist on symbolic and material measures to make amends to his victims and address his past.
First, he should visit Thanh Phong and apologize to the survivors and the families of the dead. Reconciliation between the two countries should be about more than the drama of one American veteran; it should also include the tragedy of 20 dead Vietnamese villagers.

Second, the Fulbright campus in Ho Chi Minh City should include a prominent memorial to Thanh Phong’s dead. Already visible throughout Vietnam are “martyrs’ cemeteries” commemorating more than one million soldiers who died for the Communist revolution. Memorials to the even greater number of civilian dead are rare, possibly because remembering their deaths might raise troublesome questions about who killed them.

Third, Fulbright should create educational programs to benefit Thanh Phong’s youth and prepare them for a path that will lead to full scholarships at the school. The people of Thanh Phong, and the many people throughout Vietnam like them, should benefit from the university as much as Mr. Kerrey does from his chairmanship’s prestige.

Fourth, the school’s board should include spiritual leaders, peace activists and teachers who support a humane vision of education, not just a corporate one.

 

Nguồn: https://www.nytimes.com/2016/06/20/opinion/bob-kerrey-and-the-american-tragedy-of-vietnam.html

 

Trang Thời Sự