 |
17 tháng 12, 2009 |
LTS: Bài viết ngắn gọn của tác giả Minh Mẫn sau đây đưa ra vài nhận xét tổng kết về tình hình đất nước cuối năm 2009. Giữa bao nhiêu vấn đề cần cải thiện hay cứu vãn, vấn đề giáo dục cần được xem là quan trọng hàng đầu, vì đó là tương lai của dân tộc. Ngoài vấn đề cân bằng chương trình, kỹ thuật giảng dạy là một yếu tố quan trọng không kém, để làm cho học đường trở thành một nơi mà học sinh thích tìm đến. Bên cạnh những niềm ưu tư đó, tác giả còn gói ghém một đề tài cho những Phật tử hay thân hữu của đạo Phật suy ngẫm. Với sự phát triển quá nhanh chóng và năng động của các tôn giáo bạn như Tin Lành, Công giáo... đạo Phật Việt Nam trong cũng như ngoài nước đang sinh hoạt theo chiều hướng nào để xứng đáng với tầm vóc của một tôn giáo có lịch sử 2000 năm tại Việt Nam?
Nhu cầu CHẤN HƯNG VÀ HIỆN ĐẠI HÓA PHẬT GIÁO VIỆT NAM có lẽ trở thành một nhu cầu cấp bách. Rất mong nhận được ý kiến về các vấn đề trên đây từ các bạn đọc.
Còn hơn một tháng nữa, chúng ta đón Xuân
dân tộc, hai tuần nữa, đất nước đón tết Dương lịch. Mọi sinh hoạt trong
xã hội chạy đua nước rút, vừa kiếm thành quả cho những trang báo cáo,
vừa tạo nguồn vật chất tối thiểu cho mọi gia đình ăn trong ba ngày tết.
*
Năm nay, sinh hoạt xã hội có khác hơn
những năm trước, vật giá leo thang bất ngờ, kinh tế tài chánh khủng
hoảng theo cường triều chung trên thế giới. Ngoại tệ và quý kim giao
động từng ngày; một số công ty xí nghiệp khựng lại; các nhà đầu tư nước
ngoài tạm hoãn. Báo động khẩn cấp là thay đổi khí hậu toàn cầu, VN được
cảnh báo vùng Đồng bằng sông Hồng và sông Cửu Long bị nước ngập mặn đe
dọa đến lúa gạo. Nhất là đồng bằng miền Tây Nam bộ được dự báo sẽ mất
hơn phân nửa trong nước biển dâng cao. Ngành giáo dục cũng đang báo
động, trẻ thất học, bỏ trường khá nhiều, lễ giáo học đường xuống cấp đến
mức đe dọa; Một số trường cai nghiện, cải tạo không đủ lương thực chu
cấp, cho xuất trại sớm những phạm nhân xã hội như ở Lê Minh Xuân, chính
quyền phải thông báo cho các khu nhà trọ và người dân cảnh giác về của
cải tài sản cá nhân…Thiên tai bão lũ tàn phá miền Trung và xóa sạch hai
ngôi làng ở Tây nguyên, phá hỏng trôi sập cầu đường, cuốn đi tài sản,
sinh mạng người dân;
*
Thiên tai là hậu quả tất yếu của biến
đổi khí hậu toàn cầu, các quốc gia đang lớn tiếng về vấn nạn nầy, nhưng
chưa quốc gia nào áp dụng giải pháp triệt để để cứu vãn. Riêng Đan Mạch,
sẽ tuyển chọn một trong những băng video góp phần giải quyết môi sinh
và biến đổi khí hậu tại Copenhagen trong tháng nầy.
*
Đối đầu với bao khó khăn của đất nước,
người dân xem như chuyện thường ngày, họ vẫn sống, vẫn vui vẻ theo dõi
Seagame, tham dự các Festival, vẫn đua đòi mua sắm; phố phường khoe sắc
đèn màu; xe cộ đua nhau lấn đường; trẻ choi choi tóc màu áo kiểu; Các
bác phu xe nằm bật ngữa xem báo chờ khách. Quán ăn quán nhậu vẫn không
vắng người ngày đêm.
*
Các tôn giáo cũng tìm cách tồn tại và
phát triển. Một số giáo phái đã được công nhận cho phép sinh hoạt; Riêng
Công giáo và đạo Phật, cơ sở vật chất phát triển rõ nét; Trong khi các
chùa kiến trúc lai tạp tân cổ thì nhà thờ tôn vinh nét kiến trúc Đông
phương, có nơi cứ ngỡ là nhà chùa với mái cong ngói đỏ. Từ miền Trung du
vào đến Tây nguyên Nam bộ, mức độ phát triển của Tin Lành, các chi Hội
chánh thức và các Hội không chính thức, sinh hoạt rất năng động, lượng
số tín đồ như nấm mọc sau cơn mưa. Công giáo tuy có chậm hơn Tin Lành,
nhưng phẩm chất sâu đậm vững chắc hơn. Trong năm 2009, Công giáo rửa tội
trên 10.000 đồng bào sắc tộc Tây nguyên, thì Tin Lành đã có trên 20.000
người theo đạo các vùng sâu vùng xa. Trong lúc đó, Phật giáo Kontum tổ
chức quy y cho 4.000 người sắc tộc, thực tế độ 500 người, mà số đó, đức
tin của họ tồn tại tùy thuộc vào sự giúp đỡ vật chất theo thời gian; Nhà
nguyện, nhà thờ có mặt rất đều tại buôn làng thì đến nay, Tây nguyên hầu
như chưa có ngôi chùa hay Niệm Phật đường nào có mặt để đồng bào khỏi
vượt hàng chục km ra phố dự lễ. Tổ Đình Vĩnh Nghiêm dự trù tài trợ cho
mỗi Niệm Phật đường 500 triệu, nhưng đến nay, BTS Kontum vẫn chưa có
người thực hiện công tác đó. Đaknong là vùng vừa thành lập, 10 buôn sóc
thì hết 8 buôn thuộc Tin Lành và công giáo chăm sóc tinh thần cho họ.
BTS ít người, các tu sĩ chưa đủ kinh nghiệm hoằng hóa. Riêng Đaklak có
vài buôn là Phật giáo sinh hoạt tương đối nề nếp đều đặn nhưng sự hiểu
biết giáo lý, am tường giá trị tâm linh và tín ngưỡng còn hời hợt.
Ngay cả miền Tây Nam bộ, các vùng
người Khmer cũng được các mục sư đến chuyển hóa cải đạo cạnh chùa Miên;
Các ông Lục đứng nhìn những con cháu tín đồ của mình ra đi một cách dứt
khoát, họ trả lời khi các sư hỏi tại sao bỏ đạo Phật, họ đáp: Chúng
tôi nghèo quá, Phật giáo không giúp được gì cho chúng tôi. Mà chúng tôi
còn có bổn phận cúng dường nuôi lại các sư năm nầy qua tháng nọ…( đó
là tinh thần cúng dường Tam Bảo của xa xưa, ngày nay, Hội Từ Tế và Phật
giáo Viên ở Đài Loan thực hiện phương châm: Tam Bảo cúng dường, trước lo
cuộc sống cho tín đồ sau đó mới nói đến việc dạy đạo cho họ)
*
Ban Hoằng pháp trên 20 năm vẫn không
thể hiện đúng chức năng sáng tạo và chủ động, thuyết giảng những nơi có
sẵn tín đồ mà không vào những nơi chưa phải là tín đồ có sẵn. Đáng ra Ban Hoằng Pháp phải có chỉ tiêu
của mỗi quý để đo lường khả năng và thành quả của chức nghiệp. Ban Hoằng
pháp từ lâu thuộc loại câu cá không mồi.
Phật giáo tự nhận đồng hành cùng dân
tộc qua 2500 năm, nhưng mỗi năm dân tộc đã có vài chục ngàn người bỏ
Phật giáo theo tôn giáo bạn. Trách nhiệm nầy do ai???Phần lớn quý thầy
tự an phận và ru ngũ chính mình giữa nhóm Phật tử sủng ái, mà không chịu
nhìn cái tổng thể. Chẳng những thế, một chức sắc Trung ương, từng là
Trưởng Ban Hoằng pháp, thuyết giảng lệch lạc, xuyên tạc lịch sử Phật
giáo Việt Nam, phủ nhận công lao đấu tranh cho sự tồn tại của Đạo Phật
để ngày nay các ngài được hưởng phú quý vinh hoa.
Các Ban ngành như Hoằng Pháp, Văn Hóa
có tổ chức Hội thảo cũng chỉ nặng phần trình diễn hơn là thâu đạt kinh
nghiệm để có kế hoạch hoạt động sâu rộng.
Tăng ni sinh viên Vạn Hạnh một nhóm độ
30 vị trẻ tự nguyện thành lập Hoằmg Pháp lưu động và linh động, với tinh
thần trẻ, năng động của quý thầy, có đi sát với quần chúng, nhưng chưa
được kinh qua bài bản và không có ngân khoản thường xuyên để làm việc,
phần lớn họ đi vào lớp trẻ hoặc tổ chức các khóa tu mà quần chúng là tín
đồ có sẵn. Xã hội ngày nay đang cần những lực lượng tu sĩ, cư sĩ giúp
cho họ về kiến thức sống, vệ sinh môi trường, nông nghiệp, hạnh phúc hôn
nhân, kinh tế gia đình, giáo dục tuổi trẻ…song hành với việc học đạo tu
tập. Sinh viên vụ Vạn Hạnh cũng thành lập nhóm Tăng ni sinh truyền đạt
và chăm sóc Hiv/Aid cho quần chúng, dĩ nhiên tu sĩ cũng khó mà nói đến
vấn đề không chuyên như vậy, thay vì để cho cư sĩ. Mọi cố gắng của Phật
giáo có tính đơn lẻ, thiếu nhất quán đồng bộ , không có sách lược rõ
ràng.
*
Trong năm 2009, nổi bật của Phật giáo
là các Đại trai đàn ở Quảng Trị, Côn đảo, Phú Quốc, Tây ninh sắp tới và
Tây nguyên vào tháng ba sang năm, song hành với việc ủy lạo Thiên tai
vừa qua. Phật giáo thường làm theo vụ mùa, tiếp tay khi sự cố đã có mặt,
trong khi đó, Caritas Việt Nam đã ý thức được rằng, cần phải giúp dân
ứng phó trước khi thiên tai xẩy đến, và kinh nghiệm đối phó thiên tai.họ
đã tổ chức khóa học tập tại Thủ Đức cho 36 thành viên của 18 giáo xứ
tham dự.
*
28/12/09, PGVN đăng cai tổ chức Đại Hội
Ni giới quốc tế.
Kito giáo V.N cũng đã tổ chức năm Thánh
tại Nha Trang có trên 10.000 người, mặc dù một số địa phương vẫn còn trở
ngại về vấn đề giải quyết tài sản mà gọi là của Giáo Hội.
Công giáo cũng thể hiện được nhiều việc
tích cực mà đáng ra Phật giáo cần phải làm, Tại Phú Thọ, đền Hùng, Công
giáo đã tổ chức sinh hoạt văn hóa tưởng nhớ đến quốc tổ , chứng tỏ Kitô
giáo đang đồng hành cùng dân tộc về phương diện văn hóa.
*
Phật giáo Hòa Hảo chuyên về Từ thiện,
thành lập nhiều bếp cơm cung ứng hàng ngàn phần mỗi ngày cho các bệnh
viện; tại TP HCM, chi hội từ thiện Bảo Hòa tại Đinh Tiên Hoàng Q.1 và
Nhân Hòa tại Hốc Môn đã gắn bó với dân nghèo, bệnh nhân nghèo qua những
công tác y tế, ma chay và y dược; làm cầu, đóng giếng, mổ mắt, trợ cấp
học bổng…Đây là tôn giáo đi vào thực tế cuộc sống của người dân như Đức
Phật Thầy Tây An đã từng thành lập Trại Ruộng giúp đồng bào an cư lạc
nghiệp trong thời Pháp đô hộ.
*
Nhìn chung, các tôn giáo có mặt tại
Việt Nam, vượt khó để phát triển, một sự phát triển của
các tôn giáo về vật chất cũng như lượng số và đức tin có tăng rõ nét, và
góp phần vào an sinh xã hội. Tuy nhiên vẫn còn một số phương án giải
quyết các tình trạng riêng lẻ, gặp những khó khăn trên một số mặt về
bất động sản hay pháp lý như Bát Nhã Lâm Đồng, thậm chí vô lý và tai
tiếng. Khi đồng nạn, họ có khuynh hướng tìm đến nhau, như ngày 12/12/09,
linh mục Nguyễn Ngọc Nam Phong và L.M. Nguyễn Thể Hiện dòng Chúa Cứu Thế,
đến thăm chùa Phước Huệ và Tăng Thân Bát Nhã; và cách đây hơn tháng, họ
cũng lên tiếng mời các tu sĩ trẻ nầy về tạm trú tại giáo phận của họ.
Nói để thể hiện tấm lòng đồng cam cộng khổ hay để thể hiện tính liên
kết, thực tế khó mà thực hiện khi cộng đồng Phật giáo còn đó, làm sao để
con em mình cho người khác giúp đỡ lúc lâm nạn! Sự vụng về trong cung
cách giải quyết đưa đến lắm đau khổ và tiếng tai không cần thiết trong
lúc nầy.
Một thoáng nhìn về nội tình Tăng Thân
Bát Nhã cứ như một cuộc phá thai bất đắc dĩ khi cuộc hôn nhân bán chính
thức hình thành. Nếu cuộc hôn nhân lén lút thì lỗi của Bát Nhã và Làng
Mai, nhưng đã có sự đồng tình vượt nguyên tắc pháp lý từ phía nhà nước,
sự hình thành những đứa con như thế, buộc phải truy bức là chuyện lỗi
không của riêng ai, đó là nghiệp vận của môt dân tộc. Một bào thai phá
đi là một đau lòng của bà mẹ, một cộng đồng tu sĩ triệt hạ là nỗi đau
chung của người có lương tâm. Tội phạm xã hội có quyền phát triển, tại
sao tập thể chân tu không có quyền tồn tại? Nhà nước cần có phương hướng
giải quyết tránh đau lòng dân tộc mà không tai tiếng với bên ngoài!
Triệt hạ TS Nhất Hạnh không cần phải triệt hạ những đứa con tinh thần
như thế, vì đó là hạt giống tốt của xã hội.
*
Về quan hệ đối ngoại, Việt Nam cũng có
mặt trên nhiều lĩnh vực quốc tế. Gần đây nhất, ông chủ tịch nước Nguyễn
Minh Triết đã đến Vatican tiếp kiến Giáo Hoàng, thời gian 40 phút gấp
đôi với dự trù mà hầu hết ít có đoàn nào được lâu như vậy. Tuy đôi bên
còn e dè, nhưng thẳng thắn; Vatican cũng đã chấp nhận những gì Giáo Hội
Công giáo từng gây đau thương cho dân tộc và bất an cho đất nước; Đây
chỉ là giao tế đối ngoại để làm nền móng cho việc bang giao mà thời gian
và tình thế sẽ quyết định, dĩ nhiên mong muốn bang giao vẫn là từ phía
Vatican.
Tuy chuyến đi của các nhà lãnh đạo cao
cấp Việt Nam qua một số nước không có gì khả quan nhưng cũng thắt chặt
tình hữu nghị để xác định vị thế Việt Nam trên chính trường quốc tế. Một
điều trong năm 2009, Việt Nam chưa giải quyết được sự an nguy cho những
ngư dân sống bằng nghề đánh băt trến biển Đông thuộc hải phận của mình,
và tiếng nói của bà phát ngôn viên bộ ngoại giao Phương Nga về chủ
quyền lãnh thổ Việt Nam trên hai quân đảo Hoàng- Trường sa cũng chỉ là
tiếng chim lãnh lót trong bụi tre gai, chưa đủ sức mạnh lấn át tiếng gầm
thét hải triều Thái Bình Dương.
*
Thành phố Sài gòn cũng như những thị tứ
lớn, cây thông nhân tạo, ông già tuyết cởi tuần lộc được trình bày trong
các cửa hàng. Những đường phố lớn quận nhất giăng nhiều đèn nhện, hơn 10
cổng vòm bằng kim loại trang trí đèn sao để đón tết dương lịch. Tuy cây
thông và ông già Noel không còn là của tôn giáo, chúng biến thành nét
văn hóa phương Tây, nhưng trong tâm khảm con người, nó xuất hiện vào dịp
cuối năm, đúng vào mùa Giáng sinh, việc trang trí nơi công cộng làm cho
người dân có cảm tưởng nhà nước đón mừng giáng sinh hơn là tết Tây.
Cũng thế, Hoa Hồng không phải của Phật giáo, nhưng mỗi độ Vu Lan về, lễ
cài hoa biến thành nét văn hóa của PGVN.
Đất nước đang du nhập nhiều nét văn hóa
lạ khi hòa nhập, để phong phú thêm văn hóa nước nhà, nhưng nhạc Noel
được phát ra rả trong quán cơm chay Thuyền Viên 2 ở chợ Cây Quéo, Bình
Thạnh, không phải là làm phong phú thêm văn hóa Phật giáo, mà là một sự
lạm dụng thô thiển kịch cởm của chủ quán thiếu trình độ nghệ thuật. Cũng
thế,dịp Noel là lúc các thương nghiệp kinh doanh phát triển chứ không
phải để hưởng ứng niềm vui, một số tư gia không có đạo, cũng làm hang
đá, chưng đèn màu thể hiện mode thời đại; và chạy xe tràn đường lúc nửa
đêm trong các thành phố lớn, họ cũng không biết đi như thế để làm gì,
như ma đuổi!!!du nhập văn hóa như nhạc trẻ, các vũ điệu minh họa không
nói lên được điều gì để nâng giá trị nhạc bản, ngược lại làm người xem
chóng mặt bởi những động tác mắc phong co giật như thế.
*
Đất nước còn quá nhiều việc để làm khi
hội nhập toàn cầu, có quá nhiều vấn đề đối nội, nhất là giao thông ách
tắc trung bình mỗi ngày một người dân mất hết 30 phút cho nạn kẹt xe,
phân nửa của 86 triệu dân sẽ mất hết 20 ngàn giờ mỗi ngày, sẽ thiệt hại
về kinh tế rất lớn; chưa nói đến hạ tầng cơ sở cầu đường không đạt
chuẩn, đào lên lấp xuống liên tu bất tận. Hàng lậu, hàng giả, tội phạm
xã hội và những bất an về thiên tai. Về đối ngoại cũng khó khăn không
kém. chỉ có một ưu việt là an ninh quốc phòng. Còn mọi ngành đều cần
chỉnh đốn để đưa đất nước đi lên, trong những ngành đó, quan trọng là
ngành giáo dục học đường, phải dạy trẻ em yêu nước truyền thống chứ
không chỉ yêu nước theo kiểu 1954. Phải thuộc lịch sử các anh hùng dân
tộc chứ không chỉ có Bác. Các em phải biết lịch sử chống ngoại xâm từ
thời lập quốc đến nay chứ không chỉ hai thời Pháp Mỹ. Thế hệ trẻ phải
biết khởi nguyên của dân tộc từ Động Đình Hồ chứ không chỉ từ hang Pac
Pó…
Phải ưu tiên cho việc giáo dục văn hóa,
kiến thức và tâm linh, phát triển kinh tế để dân trí song hành với tiện
nghi mới tránh những khủng hoảng như các nước phương Tây đã có.
Tai hại lớn nhất của một dân tộc không
phải thiếu tiện nghi vật chất khoa học mà là khủng hoảng niềm tin. Chì
số hạnh phúc của những quốc gia cao nhất, Bhutan không dồi dào về vật
chất, nhưng họ đã sung mãn về tâm linh. Những dân tộc sống trên lò
thuốc súng, thừa mứa cái ăn cái mặc, họ không thể có hạnh phúc nếu không
được an lành về tâm linh. Bước vào năm mới trong kỷ nguyên hủy diệt bởi
biến đổi khí hậu, Việt Nam cần chỉnh đốn niềm tin vả đạo đức xã hội,
chọn lựa lối sống mới bảo vệ thiên nhiên, để đời sống người dân ổn định
tinh thần mới mong vượt thoát cơn khủng hoảng thiên tai thời đại.
Các tôn giáo cũng cần chuẩn bị cho tin
đồ một lối sống mới thích hợp với nhu cầu mới để bảo vệ mẹ Tinh cầu,
trong đó, môi trường, môi sinh, và mọi sinh mạng phải được bảo vệ như
bảo vệ chính bản thân mình, đó là sự tương tác theo tinh thần cộng
hưởng.
MINH MẪN
16/12/09
Các bài về Tôn Giáo cùng tác giả